«O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining soliq va bojxona imtiyozlarini berishni nazarda tutuvchi ayrim hujjatlariga o‘zgartirishlar va qo‘shimcha kiritish, shuningdek, ba’zilarini o‘z kuchini yo‘qotgan deb hisoblash to‘g‘risida»gi Prezident Farmoni (PF-140-son, 18.09.2024 y.) qabul qilindi.

«O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining tadbirkorlar bilan to‘rtinchi ochiq muloqotida belgilangan vazifalarni amalga oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi Prezident Farmoni (PF-132-son, 30.08.2024 y.) qabul qilindi.

Joriy yilda mavjud loyihalar hisobidan 655 million dollar xorijiy investitsiyani o‘zlashtirish vazifasi qo‘yildi.

Mazkur tartibni joriy etilishi bo‘yicha mas’ul Soliq organi tomonidan berilgan tushuntirishga ko‘ra, xizmat ko‘rsatuvchi korxona tomonidan ko‘rsatiladigan sanitar tozalash xizmatlari qiymatiga nisbatan qo‘shilgan qiymat solig‘i hisoblanadi.

«Ijtimoiy himoya yagona reyestri»ga kiritilganlarning xaridlari uchun qo‘shilgan qiymat solig‘i qaytarib beriladigan tovarlar ro‘yxati kengaytirildi.

QQS guvohnomasi — QQS to‘lovchisiga soliq organi tomonidan beriladigan maxsus ro‘yxatdan o‘tkazilganligi va soliq qonunchiligi hujjatlarida belgilangan hollarda QQS hisobga olish huquqini tasdiqlovchi elektron shakldagi hujjat.

Vazirlar Mahkamasining 19.09.2023 yildagi 482-son qarori bilan Hukumatning ayrim qarorlariga sanoat ishlab chiqarishida xomashyo uzluksizligini ta’minlashga qaratilgan o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritildi. 

QQSni bo‘lib-bo‘lib to‘lash va hisobga olishning avtomatlashtirilgan dasturi ishga tushiriladi.

Prognozlashtirish va makroiqtisodiy tadqiqotlar instituti ekspertlari O‘zbekistonda qo‘shilgan qiymat solig‘i (QQS) ning 15% dan 12% ga tushirilishi iste’mol tovarlari narxiga qanday ta’sir ko‘rsatishini o‘rgandi.

Oliy Majlis Qonunchilik palatasining kecha bo‘lib o‘tgan navbatdagi majlisi chog‘ida advokatlik tuzilmalarini qo‘shimcha qiymat solig‘i (QQS) to‘lovchilariga aylantirishni ko‘zda tutuvchi normaga qat’iy e’tiroz bo‘ldi.

Prognozlashtirish va makroiqtisodiy tadqiqotlar instituti (PMTI) ekspertlari soliq yuki va qo‘shilgan qiymat solig‘i (QQS) 3 foiz punktgacha tushiriladigan bo‘lsa, bu iqtisodiyotga qanday ta’sir etishini tahlil qildi.

Prezidentning tadbirkorlar bilan bo‘lib o‘tayotgan ochiq muloqotida kichik va o‘rta biznes uchun eng muammoli masalalardan biri qo‘shilgan qiymat solig‘ini hisoblash va qaytarish bilan bog‘liqligi ta’kidlandi.

Xo‘jalik yurituvchi sub’yektlar asosiy vositalar, nomoddiy aktivlar va tovar-moddiy resurslarni hisobga olish hamda o‘z ustav fondiga oid operatsiyalarni «Ye-aktiv» tizimida aks ettirish ixtiyoriy hisoblanadi.

Ilgari 2022 yil 30 aprelgacha edi.

QQS bo‘yicha qonun loyihasi Qonunchilik palatasi deputatlari tomonidan birinchi va ikkinchi o‘qishda ko‘rib chiqilib, qabul qilindi.

«O‘zbekiston Respublikasi Soliq kodeksiga aholini asosiy turdagi oziq-ovqat mahsulotlari bilan kafolatli ta’minlashga qaratilgan qo‘shimcha kiritish to‘g‘risida»gi Qonun (O‘RQ–725-son, 25.10.2021 y.) Prezident tomonidan imzolandi.

Qonunning qabul qilinishi aholini asosiy turdagi oziq-ovqat mahsulotlari bilan kafolatli ta’minlash, narxlarni barqarorlashtirish va aholi daromadlarini oshirishga xizmat qiladi.

O‘zbekistonda qo‘shimcha qiymat solig‘i 2023 yildan e’tiboran 15 foizdan 12 foizga tushiriladi. O‘zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev O‘zbekiston Liberal-demokratik partiyasining s’yezdida ushbu qarorni ma’lum qildi.

«Qo‘shilgan qiymat solig‘i ma’muriyatchiligini takomillashtirish to‘g‘risida»gi Prezident qarori (PQ–5231-son, 24.08.2021-y.) qabul qilindi.

Endilikda yangi soliq to‘lovchining shaxsiy kabineti orqali taqdim etilgan QQS summasini qoplash uchun arizalar asosida shakllangan to‘lov topshiriqnomalar Moliya vazirligi axborot tizimiga elektron ravishda jo‘natiladi va inson omilisiz avtomat ravishda ijro etiladi.

«Qo‘shilgan qiymat solig‘i hamda chet el yuridik shaxslari bilan bog‘liq soliq ma’murchiligini takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida» Hukumat qarori qabul qilindi.

Uy-joylar va xonadonlar toki fuqarolar nomiga notarial tartibda rasmiylashtirilgunga qadar «O‘zshahar qurilish invest» IKning mulki hisoblanadi.

Soliq kodeksi bilan 2020 yildan boshlab O‘zbekiston Respublikasi hududida jismoniy shaxslarga xizmatlarni elektron shaklda taqdim etadigan xorijiy kompaniyalari uchun qo‘shilgan qiymat solig‘ini (QQS) to‘lash joriy etilgandi.

Hukumat qarori bilan tovarlar (ishlar, xizmatlar)ni import qilishda qo‘shilgan qiymat solig‘i to‘lovchilar uchun qo‘shilgan qiymat solig‘ini to‘lash muddatini uzaytirish tartibi to‘g‘risidagi nizom tasdiqlandi.

Qo‘shilgan qiymat solig‘i to‘lovchilarini davlat soliq xizmati organlarida ro‘yxatga olish to‘g‘risidagi Nizom loyihasi Normativhuquqiy hujjatlar loyihalari muhokamasi (regulation.gov.uz) orqali umumxalq muhokamasi uchun joylashtirildi.

Bu orqali nol darajali stavkani qo‘llash natijasida hosil bo‘lgan QQSning ortiqcha summasini korxonalarning bank hisobvaraqlariga qaytarib berish jarayoni yanada soddalashtiriladi.

2019-yilning 1-oktyabrdan O‘zbekistonda QQS stavkasi 20 foizdan 15 foizgacha kamaytirilgani sababli «O‘zbekiston temir yo‘llari» chipta narxini mos ravishda pasaytirdi.

Barcha xo‘jalik yurituvchi sub’yektlarga teng shart-sharoitlarni yaratish uchun qo‘shilgan qiymat solig‘ining to‘laqonli zanjirini tashkil etish maqsadida 2019-yil 1-oktyabrdan boshlab, yagona yer solig‘i to‘lovchisi hisoblangan qishloq xo‘jaligi tovarlari ishlab chiqaruvchilar qo‘shilgan qiymat solig‘ini to‘lashga o‘tishi belgilangan.

Prezident Shavkat Mirziyoyev tadbirkorlik sub’yektlarini yanada qo‘llab-quvvatlash maqsadida QQS stavkasini amaldagi 20 foizdan 15 foizgacha tushirish to‘g‘risidagi qarorini imzolagan.

Davlat soliq qo‘mitasiga kiritilgan tahliliy ma’lumotnoma va qo‘shilgan qiymat solig‘ining iqtisodiyotga ta’sirini muvofiqlashtirish haqidagi takliflar asosida maqola tayyorlandi.

Hukumat qarori bilan O‘zbekiston Respublikasida ishlab chiqariladigan realizatsiya qilish oborotlari qo‘shilgan qiymat solig‘idan ozod etiladigan oziq-ovqat mahsulotlari ro‘yxatiga o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritildi.

Coliq ma’muriyatchiligini takomillashtirish bo‘yicha qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risidagi Prezident qarori qabul qilindi.

Joriy yilning 4-iyul kuni Adliya vazirligida qonun hujjatlari mazmun-mohiyati va ahamiyatini aholiga yetkazish bo‘yicha ishlar samaradorligini oshirish maqsadida «Qonunchilikdagi yangiliklar» nomli brifing va matbuot anjumani tashkil etildi.

2019–2021-yillarda O‘zbekiston Respublikasi soliq tizimini isloh qilish strategiyasining loyihasi QHTBT portalida e’lon qilindi.

QQS to‘lamaydigan yetkazib beruvchidan arzonroqqa olish o‘rniga ushbu soliqni to‘laydigan yetkazib beruvchidan qimmatroq narxda tovar sotib olishingiz nima sababdan siz uchun foydaliroq ekanligini bilasizmi?

Davlat soliq qo‘mitasi bugungi kunda ko‘plab munozaralarga sabab bo‘layotgan QQS haqida rasmiy axborot berdi

Hukumatning 2019-yil 24-yanvardagi qarori bilan sut O‘zbekistonda ishlab chiqariladigan realizatsiya qilish oborotlari qo‘shilgan qiymat solig‘idan ozod etiladigan oziq-ovqat mahsulotlari ro‘yxatiga kiritildi.

Moliya vazirligi va Davlat soliq qo‘mitasi qo‘shilgan qiymat solig‘ini hisoblash va budjetga to‘lashdagi ayrim masalalarni tushuntiruvchi xatni o‘zining hududiy boshqarmalariga yubordi.

Ayni paytda Toshkent shahrida faoliyat yurituvchi yillik aylanmasi 1 milliard so‘mdan oshgan 5915 ta sub’yekt qo‘shilgan qiymat solig‘i to‘lovchisi sifatida ro‘yxatdan o‘tgan.

So‘nggi kunlarda eng ko‘p muhokamaga sabab bo‘lgan qo‘shilgan qiymat solig‘i bilan bog‘liq tushunmovchiliklarni bartaraf etish maqsadida Toshkent shahar davlat soliq boshqarmasi tomonidan shahar prokuraturasi hamda boshqa mutasaddi tashkilotlar bilan hamkorlikda joylarda aholi va tadbirkorlar o‘rtasida tushuntirish ishlari olib borilmoqda.

Soliq tizimida qabul qilingan o‘zgarishlardan so‘ng minglab mahalliy ishlab chiqaruvchilar bilan faoliyat yurita turib, kundalik hayotimizda muntazam ravishda ushbu savolga to‘qnash kelishimiz tabiiy. Yaqinda ana shunday ishlab chiqaruvchilardan biri bilan suhbatlashdim.

Qo‘shilgan qiymat solig‘i bo‘yicha eng ko‘p berilayotgan navbatdagi savollarga mutaxassislar javobini taqdim etamiz.

Postlarim ostida qoldirilgan izohdardan biri e’tiborimni tortdi. U taxminan quyidagicha edi: «Aytaylik, choy 5000 so‘m edi. Endi siz undan 834 so‘m QQS to‘laysiz. Ishonchim komilki, siz ushbu soliqni narxga qo‘shasiz va choyning narxi 6000 so‘m bo‘ladi».

Ijtimoiy tarmoqlarda tarqatilgan tarkibida qo‘shimcha qiymat solig‘i qayd etilgan kassa cheklari keng muhokamalar keltirib chiqardi. Ko‘pchilik foydalanuvchilar shoshma-shosharlik bilan buni narxlarning ustiga yana 20 foiz qo‘shilishi, deb xulosa chiqardi.

Qo‘shilgan qiymat solig‘idan ozod etish bo‘yicha imtiyozlar O‘zbekiston Respublikasida ishlab chiqarilayotgan oziq-ovqat mahsulotlarining ulgurji va chakana savdosi uchun amal qiladi.

Shu sabab, aksariyat tadbirkorlar tomonidan xorijdan keltirilgan tovarlarni bojxona rasmiylashtiruvidan o‘tkazishni yoki qo‘shilgan qiymat solig‘iga tortiladigan tovarlarni respublikamizga olib kelishni nomuayyan muddatga to‘xtatib turish holatlari kuzatilmoqda.