AQShning O‘zbekistondagi favqulodda va muxtor elchisi  Jonatan Henik 21 oktyabr – O‘zbek tili bayrami bilan o‘zbekistonliklarni o‘ziga xos tarzda tabrikladi.

O‘zbek tilining mamlakatda va xalqaro miqyosdagi obro‘-e’tiborini oshirish, yoshlarni vatanparvarlik, milliy an’ana va qadriyatlarga sadoqat ruhida tarbiyalash maqsadida O‘zbek tili va adabiyot fanidan milliy sertifikat imtihonlarida yuqori ball olganlarga imtihon xarajatlarini qoplab berish rejalashtirilmoqda.

Oliy Majlis Qonunchilik palatasi spikeri o‘rinbosari  Alisher Qodirov Rossiya dumasi spikeri Vyacheslav Volodinning so‘zlariga munosabat bildirdi.

14 fevral oqshomida O‘zbekistonning Moskvadagi elchisi Botirjon Asadov Rossiya tashqi ishlar vazirligiga chaqirilib, unga norozilik bildirgani xabar qilingan edi.

Prezident videoselektor yig‘ilishida “O‘zbek tili va adabiyoti” fani o‘qituvchilariga ham xalqaro sertifikatga ega bo‘lgan boshqa fan o‘qituvchilaridan kam bo‘lmagan miqdorda qo‘shimcha haq to‘lanishi adolatdan bo‘lishini ta’kidladi.

Tadbirda xohlovchilar milliy liboslar va o‘zbek tilidagi kitoblar bilan tanishish, milliy taomlardan tatib ko‘rish imkoniyatiga ega bo‘ldi.

Prezident Shavkat Mirziyoyev O‘zbekiston xalqini O‘zbek tili bayrami kuni bilan tabrikladi.

Rossiyada o‘zbeklar va o‘zbek tiliga munosabat Delyagincha bo‘lsa, O‘zbekistonda rus tiliga munosabat mutanosib bo‘lishi kerak, deydi Alisher Qodirov.

So‘nggi ma’lumotlarga ko‘ra, dunyoda o‘zbek tilida so‘zlashuvchilar soni 60 million kishidan oshgan. Bundan ko‘rinib turibdiki, o‘zbek tilining mavqeyi ham kundan-kun ortib bormoqda. Xabar.uz internet nashri jurnalisti o‘zbek tilini kimlar va nima uchun o‘rganayotganiga bilish maqsadida o‘zbek tili o‘qituvchilari bilan suhbatlashdi.

2009-2010-yillar edi. Fan nomzodi darajasini olish uchun dissertatsiyamni o‘zbekcha yozgandim. Ilmiy seminarga (rasmiy himoyadan oldingi bosqich) qo‘yilganda savol bo‘ldi: «Na kakom yazike dissertatsiya?»

Seriallarni ko‘rayotgan tomoshabin bu ketishda aniq savodi haminqadar bo‘lishi tabiiy.

Prezident Shavkat Mirziyoyev O‘zbekiston xalqiga bayram tabrigini yo‘lladi.

2020-yil 10-apreldagi qonunga binoan 21-oktyabr O‘zbek tili bayrami kuni etib belgilangan edi.

17-oktyabr, dushanba kuni «O‘zimpeksaloqa» mas’uliyati cheklangan jamiyatida O‘zbek tili bayrami kunini nishonlash bo‘yicha madaniy-ma’rifiy tadbir tashkil etildi.

Tanlovning har bir yo‘nalishi bo‘yicha loyihalar joriy yilning 1 iyulidan 1 sentyabriga qadar Respublika Ma’naviyat va ma’rifat markazida tashkil etilgan ishchi guruh tomonidan qabul qilinadi.

Endi kelajakda nima bo‘lishini tasavvur qilib ko‘ring: boyagi 3 xil avlod bir yozuvni o‘zlari uchun aniqlab olishlariga kamida 10-15 yil ketadi.

Turkiyalik qizning ilm yo‘lida O‘zbekistonga tashrifi va o‘zbek tiliga muhabbatidan hayratlanib, u bilan suhbat qurishga oshiqdik.

Quyidagi keltirilgan hikoya 1960-1980 yillari Moskva shahrida Markaziy oliy o‘quv yurtlarida tahsil olgan bir guruh o‘zbekistonlik talaba va aspirantlar xotiralaridan iborat «Mezon-fidoiylik» nomli kitobda keltirilgan.

21 oktyabr – O‘zbek tili bayrami kuni munosabati bilan Yevropa Ittifoqining O‘zbekistondagi delegatsiyasi original videotabrik hozirladi.

Bir umr xorijda yashab o‘zbek tilini unutganlar ko‘pchilikni tashkil etmaydi, bizningcha. Sababi xorijda inson o‘z ona tilida gapirish orqali yurt sog‘inchi hovurini bosib turadi. Biz bugun hikoya qilmoqchi bo‘lganimiz o‘zbek bo‘la turib shu yurtda o‘z tilini unutganlar haqida ham emas. 

Maktablarimizda ta’lim-tarbiya jarayoni 7 ta tilda olib borilayotgani dunyo amaliyotidagi noyob tajriba ekanini ta’kidlash o‘rinlidir.

Vazir va hokimlar hukumatning yuzi hisoblanadi, hamisha keng jamoatchilik kuzatuvida bo‘ladi. Ularning qaysi biri rasmiy va norasmiy tadbirlar, uchrashuvlar chog‘i muloqotda o‘zbek tili imkoniyatlaridan unumli foydalanadi deb o‘ylaysiz?

«15 ta respublikani birlashtirib turgan Sobiq ittifoq tarkibida turib, o‘zbek tili to‘g‘risida gapirish, bu – juda katta jasorat edi...»

Davra suhbati avvalida O‘zbekiston xalq shoiri Erkin Vohidov qalamiga mansub «Ona tilim o‘lmaydi» she’ri Vazirlik tizimidagi korxona va tashkilotlar vakillari ishtirokida tayyorlangan viderolik tarzida namoyish etildi.

Shu kunlarda «tahlilchi» Anvar Nazir ijtimoiy tarmoqlarda «Tolibon» Harakati go‘yoki Afg‘oniston hududida maktab dasturidan o‘zbek tilini olib tashlagani haqidagi yangilikni joylashtirdi.

Shu kunlardagi eng dolzarb mavzu bu — tilimiz, hayot-mamotimiz masalasi. Bu ko‘plab taqdirlarga tushov bo‘layotgan, hayotiy og‘riqli dardimizdir.

Biz esa yuz yildan beri rus vatandoshlarimizga o‘zbek tilini o‘rgata olmaymiz. Aksincha, o‘zbeklar farzandini rus tilida ta’lim olishga yo‘naltirayotgani odatiylashib bormoqda. Toshkent shahrida o‘zbek tilida o‘qitilmaydigan maktablar soni ko‘payib ketdi. Achinarlisi, bunday maktablarning 90 foizdan ko‘p o‘quvchilari o‘zbeklardir.

Afsus, oramizda eshitmaganlar yoxud eshitishni istamaganlar kam emas. Chunki, bugun o‘zbek xonadonlarida bolalarni rus til maktablarida o‘qitishayapti.

Umumiy auditoriya kamida 2,5 million tomoshabinni tashkil qiladi.

Shu yilning 22-fevral kuni Sh.Mirziyoyev BMTning Inson huquqlari bo‘yicha Kengashi yig‘ilishida ishtirok etishi haqida xabar berilgandi.

Bu gaplarni millatchilikka yo‘yishga oshiqmang. Axir shu paytgacha o‘zbek tilini birinchi o‘ringa qo‘yishimiz kerak degan fikr uchun millatchi degan iste’hzoni eshitib kelganmiz va bu bizning tilimizning qadrsizlanishiga sabab bo‘lgan.

Tantanali tadbir bo‘ldi. Haykallar poyiga gul qo‘yishdan keyin Prezidentning tabrigi va boshqa nutqlar eshitildi. Tabrikda meni umidlantirgan bir qancha mujdalar aytildi. Masalan, davlat tili borasida ayrim qonun hujjatlariga o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritish to‘g‘risidagi loyihalar qonunchilik palatasiga kiritildi, degan gaplar. Xayrlisi bo‘lsin!

O‘zbek adabiy tili me’yorlari va davlat tilida ish yuritish bo‘yicha qisqa muddatli o‘quv kurslari muntazam ravishda tashkil etiladi.

TATUda «Ona tili – millatning ruhidir» mavzusida 5 ta hududiy filiallar professor-o‘qituvchilari ishtirokida onlayn konferensiya o‘tkazildi.

Eng qizig‘i, Mahatma Gandi ham bu borada Abdulla Qodiriyga hamfikr ekanini sezish qiyin emas.

O‘zbekiston Respublikasi Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligida «O‘zbek tili bayrami» kuni munosabati bilan «Tariximsan, taqdirimsan, kelajagimsan, ona tilim!» mavzuida ijodiy uchrashuv o‘tkazildi.

«Davlat tili haqida»gi qonunning bir qator normalari deklarativ va umumiy xarakterga ega bo‘lganligi sababli ko‘zlangan maqsadlarga to‘la erishish imkonini bermayapti.

Ushbu xabar bugunning eng e’tiborli yangiligi bo‘lib turibdi. Yangilik saytlari, ijtimoiy tarmoqlar va xorij matbuoti ham bunga e’tibor qaratdi.

Muhokamalar davomida kimdir bu talablar keragidan ortiqcha desa, yana kimdir ayni muddao, degan fikrlarni bildirdi.

Har bir inson o‘zi yashayotgan mamlakat tilini hurmat qilishi kerak. Men bu yerda qanaqadir majburlash haqida gapirmayapman. Masalan, Rossiyada rus tilini bilish bo‘yicha imtihon topshirishadi. AQShda ingliz tilini bilish kerakligini esa hamma tushunadi.

Vazirlar Mahkamasining Davlat tilini rivojlantirish departamenti Respublika Ma’naviyat va ma’rifat markazi bilan hamkorlikda «Qadring baland bo‘lsin, ona tilim» shiori ostida respublika tanlovini e’lon qildi.

O‘zbek tili lug‘at tarkibida yuz bergan jiddiy o‘zgarishlar munosabati bilan davr talabiga javob beradigan izohli lug‘at yaratish zarurati kelib chiqqandi.

Manniy kashani bilasiz: sutga qorib pishiriladigan bo‘tqa, parhez taom. Qarang, shunday foram xo‘rakdan kamina bebahraman – chimxo‘rlikka davo qayda! Boz qarangki, shu yemakni xush ko‘rganimda men butunlay boshqa odam bo‘lib ketar ekanman. Qanaqa odam – bunisini endi qo‘yavering.

Rossiya tashqi ishlar vaziri rasmiy vakili Mariya Zaxarovaning O‘zbekistonda davlat tilida ish yuritish to‘g‘risidagi qonun loyihasi yuzasidan bergan bayonoti haqli e’tirozlarga sabab bo‘ldi.

Rossiya Tashqi ishlar vazirligi vakili M.Zaxarovaning so‘zlaridan zahar ta’mi keladi, deb yursak, uning taomiga zaharni o‘zimizning «Zaxarchuklar» tashiyotgan chog‘i...

Boshqa davlat tashqi siyosat idorasi mas’ul shaxsining ushbu mavzuga aralashuvi na diplomatik, na siyosiy etika va axloq qoidalariga to‘g‘ri kelmaydi. Chunki, qonun qabul qilish bu har suveren davlatning o‘z ichki ishi sanaladi.

«O‘zbek tilining davlat tili sifatidagi nufuzi va mavqeini tubdan oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi 2019-yil 21-oktyabrdagi prezident farmoni 30 yil oldin qabul qilingan qonunni unutganlar yoki bu qoidalarga xohlab-xohlamay, bilib-bilmay amal qilmayotganlarning uyg‘onishi uchun bir turtki bo‘ldi, deyish mumkin.

Bu kabi suhbatni hayotimiz davomida juda ko‘p marta eshitganmiz, hatto o‘zimiz bu jarayonda ishtirok etganmiz. Lekin hech qachon suhbatdoshimizga o‘zbek tilida gapiring degan talab qo‘ymaganmiz. Aksincha, u qaysi tilda javob qaytarsa, unga osonroq bo‘lishi uchun uning tilida gapirishga harakat qilganmiz.

Adliya vazirligi muhokamaga qo‘ygan qonun loyihasi ustida bahslar tinmayapti. Tortishuvlarda muxolif tomon «nega Litva, Latviya tajribasiga havola beryapsizlar?» degan e’tirozni bildirmoqda, ya’ni til siyosati Boltiqbo‘yi ssenariysi bilan borishidan ayrimlar xavfsiramoqda. Qolaversa, jarima bilan natijaga erishib bo‘lmaydi, bu progressiv usul emas degan fikrlar aytilmoqda.

Postsovet davlatlari ichida aholisi jihatdan ikkinchi o‘rinda turuvchi Ukrainada 2001 yilgi ma’lumotlarga ko‘ra, 8 milliondan ko‘proq rus millatiga mansub kishilar yashagan. O‘zbekistonda esa hozirgi kunda ularning soni yuqoridagi raqamdan qariyb 10 baravarga kamroqdir.

Senat a’zolari «O‘zbek tili bayrami kunini belgilash to‘g‘risida»gi O‘zbekiston Respublikasi Qonunini muhokama qilishdi.

«Maktabda o‘zbek tilidan uch olardim, hech qachon to‘rt yo besh olmaganman. Chunki o‘zbek tili o‘qituvchimiz o‘zbek bo‘lmaganlar uchun tilni yaxshi tushuntira olmagan... Kasbim vrach, oldimga viloyatlardan ko‘p bemorlar kelishadi, o‘zbek tilini bilmaydigan. Ularni tushunish uchun o‘zim o‘zbek tilini bir yilda o‘rgandim», deyapti Vladislav Ten.

Farg‘ona shahrida «So‘z erkinligi va ma’suliyati» mavzusida press-klub o‘tkazilgani xususida xabar bergan edik.

Yozuvchilar uyushmasida «Onajonim she’riyat» to‘garagi a’zolari bilan  uchrashuv bo‘lib o‘tdi. Uchrashuv til mavzusiga bag‘ishlandi. 

Nimaiki narsa ehtiyoj sifatida qo‘yilmas ekan, u o‘tkinchi va ko‘chkinchidir. Shuning uchun ham Daniyel Defo o‘z qahramoni Robinzon Kruzo tilidan «Ehtiyoj kishini buyuk kashfiyotchiga aylantiradi», — degan hikmatni keltiradi.

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev o‘zbek tilining davlat tili sifatidagi nufuzi va mavqeini oshirish haqida farmon imzoladi. Unga ko‘ra,21 oktyabr «O‘zbek tili bayrami kuni» deb e’lon qilindi.

O‘zbekiston prezidenti matbuot xizmati davlatimiz rahbari Shavkat Mirziyoyevning 21-oktyabr — O‘zbek tiliga davlat tili maqomi berilgan kun munosabati bilan tabrik nutqini e’lon qildi.

«Tashkent City» hududidagi yangi muhtasham «Kongress-xoll» saroyida bugun, 21-oktyabr kuni o‘zbek tiliga davlat tili maqomi berilganining o‘ttiz yilligiga bag‘ishlangan tantanali marosim bo‘lib o‘tayotgani haqida ma’lum qilgandik.

«Tashkent City» hududidagi «Congress Hall» majmuasida «Tariximsan, taqdirimsan, kelajagimsan, ona tilim!» mavzuida bayram tadbiri o‘tkazilmoqda.

Bundan o‘ttiz yil muqaddam – 1989-yil 21-oktyabrda o‘sha paytdagi parlamentning 11-chaqiriq 11-sessiyasida o‘zbek tiliga davlat tili maqomi berildi. Shu to‘g‘risida qonun qabul qilindi.