Тошкентда ўтаётган Ўзбекистон маданий мерос ҳафталигида маълум қилинишича, таниқли саёҳатчи Ибн Баттутанинг Ўзбекистон ҳудудидаги саргузаштлари, босиб ўтган йўли, кўрган шаҳарлари меъморчилиги ва урбанистикасига бағишланган замонавий технологиялар асосидаги интерактив медия кўргазма ташкил этилади.

Самонхудотлар авлодидан бўлган Сомон қишлоғи оқсоқоли Исмоил араб халифалигига қарам бўлмиш Бухорони 874 йилда, орадан 18 йил ўтиб эса, бутун Мовароуннаҳр ҳукмдорлигини қўлга киритди.

Унинг назарида ўлкада кўрган-кечирганлари, шу даврдаги Европага қиёслаганда, қолоқлик ҳолатида эди. Аммо шарққа хос ғаройиботлар ҳам мавжуд бўлиб, бу аҳолининг турмуш кечиришида, касбу корида яққол акс этарди.

Жаллодлардан бири салом берганича Раҳмонберган маҳрамга пешвоз чиқди. Иккинчи жаллод эса отнинг жиловини тортиб, ҳайрат ила боқаётган маҳрамга деди:

У оқшомлари томда ётганча юлдузли осмонга тикиларди. Кўкдаги чексизлик ўзига тортар, шон-шуҳратга сафарбар этувчи йўлни кўрсатарди. Бир-биридан чақноқ юлдузлар уни кичиклигидан мафтун этарди...

Хива хонлигидаги энг муҳим давлат амалдорларидан бири ясовулбошилик мансаби бўлиб, ушбу амал эгаси, хон фармонига мувофиқ, аскарларга қўмондонлик қиларди.

Русиялик элчи 1813 йилги сафари давомида шу каби кўплаб воқеа-ҳодисаларга гувоҳ бўлган ва кўрган-кечирганларини китоб қилиб ёзган.

Харобага айланган Бухорони қайта обод қилиб, уни «шариф» унвонига сазовор этган шайх шарафига 8 асрдан ортиқ вақт ўтиб, муқаддас манзиллар бунёд этилмоқда.

Амударё бўйларидан топилган ва бухоролик уч савдогар томонидан Ҳиндистонга олиб бориб сотиб юборилган милоддан аввалги 5-4 асрларда зарб қилинган олтин ва кумуш тангалар, шунингдек, Александр Македонский, салавкийлар даври ҳукмдорлари, Юнон-Бақтрия подшолари Евтидем, Диодотлар чиқарган олтин, кумуш тангалар тарихи ҳақида...

Тахтда ўтирган олампаноҳнинг энг ишончли одамлари атрофидаги амалдорлар эди. Давлат сиёсати ҳам, табиийки, фақат хонга эмас, тахт теварагидаги инсонларнинг қанчалик адолатпарварлигига боғлиқ бўлган. Бу амалдорлар ҳар хонликда турлича номланган. Масалан, Қўқон хонлигида мансаблар номи ҳар хил аталиб, Хива хонлиги ёки Бухоро амирлигидан фарқ қилган...

Ёқуб меҳтарнинг ғийбати боис девонбегини ғоят ёмон кўриб қолган хон қатъий ҳукм қилди. Унга кўра, Бекниёз девонбегининг тишлари уриб синдирилди, сўнг Англиядан келтирилган аслаҳа – тўп оғзига солиб отилди.

Қадимий кент саналган Пойкент Бухородан 50 км жануби-ғарбда, Жондор ва Қўракўл туманлари туташган ҳудудда, Зарафшон дарёсининг қуйи оқимида Мовороуннаҳр музофотининг жанубий қисмида жойлашган.

Сурхондарё вилояти Шеробод туманида жойлашган Жарқўтон ёдгорлиги Ўзбекистон ҳудудидаги энг қадимги шаҳар харобалари ҳисобланади.

Хазиналар чўкиб кетишига доир энг шов-шувли воқеа испанларнинг «кумуш флоти» ҳалокати билан боғлиқ. Бу тарих 1714 йили бошланди. Ўшанда испан мероси учун узоқ йиллик уруш эндигина тугаган эди.

Темурийлар мақбарасида ўтказилган 1941 йилги экспедицияда Мирзо Улуғбек эгнидаги либоси билан дафн этилгани исботланган. Лекин, либос парчалари қабрдан олинган ва бошқа топилмалар қатори қайтадан дафн этиш вақтида ўрнига қўйилмаган.

Ҳозирги кунда аксарият маҳаллий мутахассисларимиз зилзилани олдиндан айтиб беришнинг иложи йўқ, бундай илмий назария ҳали ишлаб чиқилмаган, деган тўхтамда қатъий турибди.

Улуғбек расадхонасида таъкидланган, аксаримиз аввал эшитмаган, илмий маълумот деб айтилган гап ҳаммасидан ўтиб тушди. Даргоҳ ходими, тарихчи Икромиддин Сирожиддинов «Улуғбекни ўғли ўлдирган деган гап Абдулатифга туҳматдир» деди.

1890 йилнинг январь ойидаги ушбу зиёфатни русиялик ёки маҳаллий тарихчи эмас, швециялик Свен Гедин тасвирлаган. Унинг ўлкамизга сафари нафақат тўкин дастурхонлар атрофида, балки хавф-хатарли масканларда ҳам кечган эди. Хўш, Свен Гедин Туркистонга қандай келиб қолган?

Ушбу ўқиганларингиз қайсидир эртакдан парча ёки афсонадаги лавҳа, ривоятдан иқтибос эмас. Бу ўтмишда турк ҳоқонлигида рўй берган тарихий воқеалар бўлиб, Лев Гумилевнинг дунёга машҳур «Қадимги турклар» китобидан олинган.

Клавихонинг 1404 йил 22 августдан 5 декабргача, яъни Бухоро орқали юртимиздан чиқиб кетгунича бўлган муддат давомида кўрган-кечирганларини қоғозга туширгани катта аҳамиятга эга. У ўша даврнинг жонли гувоҳи сифатида бевосита соҳибқирон билан учрашиш шарафига эришган европалик кишилардан эди.

Тошкент вилояти Бўка туманидан Салавкийлар саркардасининг ноёб кўзаси топилди. Бу ҳақда Фанлар академияси хабар берди.

Негаки чинқираётган киши ҳозиргина ёнида туриб савдо қилаётган бозорчилардан эди.

Юқоридаги хотиралар Тошкентнинг «Эски шаҳар» бозоридаги манзарадан ҳайратланган россиялик В.Масальский томонидан 1901 йилда битилган.

Ахсикентдан ноёб тангалар, Қорахонийлар даврига оид бетакрор деворий суратлар ва минг йиллик Дамашқ қиличлари топилди

Замонавий Туркияда «Тарихга садоқат» лойиҳаси ҳаётга татбиқ қилиб келинмоқда. Гап шундаки, мамлакат ҳудудларида ҳар бир қадимий обида давлат муҳофазасига олинган. Мана шундай тарихий ёдгорликлардан бири ибтидоий одамларнинг Чаталхёюк (Çatalhöyük) тураргоҳи ҳисобланади.

Ўтган асрнинг 70-йилларида Ўзбекистон компартияси МҚ биринчи котиби тегишли идоранинг илтимосига кўра, «биринчи ўзбек разведкачиси» ва «ўзбек разведкачилик мактаби асосчиси» Баҳром Иброҳимовга Совет Иттифоқи Қаҳрамони унвонини бериш масаласида Москвага мурожаат этган.

Ушбу мақоламизда бундан 33 йил олдин социалистик тузумнинг илдизига болта урган, Шарқий Европага озодлик тақдим этган «Бахмал инқилоби» ҳақида ҳикоя қиламиз.

Ҳаётнинг баланд-паст йўллари инсонни тақдирнинг эҳтимолий бурилиш нуқталарига тайёрлайди. Қаҳрамонимизнинг ҳам ҳаёт йўли турли ўнқир-чўнқирликларга тўла. У бир мамлакатнинг шаҳзодаси эди. Лекин тақдир шаҳзоданинг оёқ-қўлига кишан уриб, қулликка маҳкум этди. Аммо, қулликка маҳкум этилган шаҳзода кун келиб буюк моҳир саркарда ва Миср султони бўлиши ҳеч кимнинг ҳаёлига келмаганди. 

1660 йил, орадан 11 йил ўтиб Англияда қирол ҳокимияти қайта тикланди. Қирол Чарлз II тахтни эгаллагач, Оливер Кромвель, Жон Брэдшоу ва Генри Айртоннинг жасадларини суд қилиб, дорга осишга буйруқ берди. 1661 йил 30 январь куни Чарлз I қатл этилганининг 12 йиллиги муносабати билан айбланувчиларнинг жасадлари Лондондан Тайберга олиб борилди.

Бугунги мақоламизда, мўғул хонлари орасида биринчи бўлиб Ислом динини қабул қилган ва унинг ривожланиши учун катта ҳисса қўшган Беркахон ҳақида ҳикоя қиламиз.

Тарихий жанг рўй берган ҳудуд – Туркиянинг Битлис вилоятидаги Аҳлат миллий боғида ўнлаб улкан чодирлар тикилган.

Бошида тартиб-қоиданинг ўзи йўқ эди, ҳар ким билган рақамини ясаб, тақиб кетаверган.

Хорижий давлатларда Ўзбекистон тарихи, маданияти ва ўзбек тилини ўрганиш тарғиботи амалга оширилади. Президентнинг бу борадаги қарори лойиҳаси эълон қилинди. 

Россия президенти Владимир Путин Владивостокдаги «Океан» болалар марказида  ташкил этилган ўқув марафони доирасида мактаб ўқувчилари билан суҳбатда, рус подшоси Пётр Биринчининг Швеция билан олиб борган муҳорабасини «етти йиллик уруш» деб номлаб, адашиб кетган.

Ўрданинг аниқ жойлашган ўрни маълум бўлди.

Қашқадарё соҳилида жойлашган бу шаҳар 2700 йиллик тарихи давомида нималарни кўрмади — сўғдлар асос солди, юнонлару араблардан тортиб, мўғулларгача босиб олди. Вайрон қилинди, бузилди, ёқилди — у эса култепалар аро яна бош кўтариб чиқаверди.

Тош асрида ҳатто мураккаб операциялардан кейин ҳам ҳозиргидан кўра узоқроқ яшашган.

Бу аччиқ гапни менга тўққизинчи синфда жаҳлдор математика ўқитувчимиз айтганди.

Жорий йилнинг 23 апрелида Ангрен шаҳрида истиқомат қилувчи фуқаро Ф.Норматов ўзининг яшаб турган уйи ҳовлисида қадимий қабр борлигини билиб қолади.

Замонавий дунёни нефтсиз тасаввур қилиб бўлмайди. Юрган йўлимиздан тортиб уйимизда ёниб турган чироққача ёқилғи талаб қилади. Ўзбекистонда нефт қандай қазиб чиқарила бошланганини биласизми? «Ўзбекнефтгаз» АЖ томонидан ташкил этилган медиа-тур давомида Марказий Осиёдаги илк нефт конида бўлдик. Бунга қадар на Қозоғистон ва на Туркманистонда нефт олинар эди.

Рустам Жабборовнинг «Муқанна озодлик курашчисими ёки золим фирибгар?» мақоласини кўпчилик зўр қизиқиш билан ўқиб чиққанига аминман. Тарихий далиллар аниқ-тиниқ келтирилган ушбу мақолада Муқанна шахсига ҳаққоний муносабат акс этган.

Андижон давлат университетида Япониянинг Токио Санъат университети илмий тадқиқотчиси, доктор Шого Кумье, Яхё Ғуломов номидаги Самарқанд археологик тадқиқотлар институти катта илмий ходими, тарих фанлари бўйича фалсафа фанлари доктори, (PhD) Хикматилло Хошимовлар иштирокида илмий суҳбат ташкил этилди.

Тарихчи олим, туркий халқлар тарихига оид учта монография ва саксондан ортиқ илмий мақолалар муаллифи Адрей Кубатин 2017 йилда Жиноят кодексининг 157-моддаси, яъни давлатга хоинлик қилишда айбланиб, 11 йилга озодликдан маҳрум этилганди.

Археологлар Мисрнинг Луксор шаҳри яқинида 20 дан ортиқ қадимий ёғоч тобутларни топдилар, дея хабар бермоқда «BBC».

Лотинча «stipendium» — «тўлов» маъносини англатувчи сўз бугун барчанинг қулоғига таниш. Ўзбек тилида оммалашгунга қадар унинг ўрнида нафақа сўзидан фойдаланилган.

Буюк Британиянинг Лондон шаҳридаги машҳур Travellers Club клубида «Янги Ўзбекистон: бебаҳо маданий ташаббуслар» мавзуида медиа-ивент ўтказилди. Унда Ўзбекистон маданий меросини тадқиқ этаётган бир гуруҳ британиялик олимлар ва мутахассислар таклиф этилди.

Сиз кўриб турган банкнота чиндан ҳам шундай чиқарилган, лекин бу ҳолатида умуман муомалада бўлмаган.

Қадимий кент саналган Пойкент Бухородан 50 км жануби-ғарбда, Жондор ва Қоракўл туманлари туташган ҳудудда, Зарафшон дарёсининг қуйи оқимида Мовороуннаҳр музофотининг жанубий қисмида жойлашган.

2019 йилнинг 22-27 август кунлари Тошкент, Термиз ва Самарқанд шаҳарларида «Ўзбекистон — буюк йўллар ва цивилизациялар чорраҳаси: империя, дин маданият» мерос ҳафталиги бўлиб ўтади. Ушбу ҳафталик доирасида 24-25 август кунлари Термиз шаҳрида «Ўзбекистон — цивилизациялар чорраҳаси»

Баъзида биргина фотосурат битта китобдан ҳам кўпроқ тасаввур беради. Бу суратлар билан тарих тилга киради.

Анжуман давомида Эдвард Ртвеладзе томонидан Сурхондарё вилоятида, Амударё бўйларида жойлашган Кампиртепа ёдгорлиги ўрнида қадимги Окс бўйидаги Александрия шаҳри жойлашгани ҳақида илмий маълумот тақдим этилди.

«Йўқотилган Александрия. Амударё қирғоғидаги Искандар Мақдуний қалъаси» илмий конференциясида Бош вазир ўринбосари Азиз Абдуҳакимов иштирок этди. Мутасадди тадбир давомида тарихимизни ёритишдаги муаммоларга тўхталиб ўтган.

АҚШлик киноижодкорлар Ўзбекистон тарихига оид янги сериал ишлаш устида бош қотирмоқда. Бу ҳақда Туризмни ривожлантириш давлат қўмитаси раиси маслаҳатчиси Беҳруз Ҳамзаевга асосланиб «Замон» дастурида маълум қилинди.

Археологларимиз томонидан Жиззах вилояти Тошбулоқ ёдгорлигида, денгиз сатҳидан 2000 метр баландликда Қорахонийлар даврига оид шаҳар қолдиқлари топилди.

Ўзбекистон маданият вазири Термиз шаҳрида ташкил этилган биринчи бахшичилик фестивали нима сабабдан Афғонистон чегараси яқинида ўтказилганига изоҳ берди.

«Ядро қиши», ҳосилсизлик, очлик, одамларнинг туғилган ерларини ташлаб кетиши, уруш ва ўлатлар — буларнинг ҳаммаси бир йил ичида содир бўлган.

Биз билган ва кўрган 1, 5, 10, 20, 50, 100 долларликлардан ташқари 2, 500, 1000, 5000, 10 000, 100 000 долларликлар ҳам бор. Икки долларлик жуда кам нусхада чиқарилган бўлса, катта қийматдаги пуллар фақат банклараро тўловларда ишлатилган. Тўловларнинг электрон тизими (пул кўчириш) йўлга қўйилгач, бу пуллар муомаладан олинган. Лекин бу банкнотлар ҳануз кимларнингдир қўлида бор ва уларнинг нумизматик қиймати номинал қийматидан бир неча баробар ортиқ.

Шу йилнинг 10 февраль куни Туризмни ривожлантириш давлат қўмитасининг «Facebook»даги расмий саҳифасида Маданият вазирлиги ва Бухоро вилояти ҳокимлиги билан ҳамкорликда қадимий Арк қалъасида сайёҳларни жалб қилиш ва вилоятнинг туристик салоҳиятини ошириш мақсадида театрлаштирилган томошанинг видеоси жойлаштирилди. Уни 20 февралдан бошлаб ҳар куни икки бор намойиш этиш режалаштирилаётган экан.

«Эҳтиёж — кашфиётнинг онаси», — деган эди қадимги юнон файласуфи Афлотун. Фаровон ҳаёт доимо илғор фикрларни талаб қилган. Инсоният ҳаётини ўзгартирган инновациялар боис бугун биз ҳозирги манзилдамиз.