Qozog‘istonda 31 may – Siyosiy qatag‘on va ocharchilik qurbonlarini xotirlash kuni sanaladi.

Reabilitatsiya qilinganlar orasida 1925-1929 yillarda O‘zbekiston SSR Oliy sudi raisi lavozimida ishlagan marhum Sa’dulla Qosimovning nomi ham bor.

u haqda mamlakat Bosh prokuratura matbuot xizmati xabar berdi.

Jinoyat-protsessual kodeksining 83-moddasiga asosan 240 nafar shaxsga nisbatan Oliy sud Jinoyat ishlari bo‘yicha sudlov hay’ati apellyasiya instansiyasining oqlov hukmi chiqarildi.

Qozog‘iston prezidenti Qosim-Jo‘mart To‘qayev mamlakatda nishonlanayotgan «31-may – Siyosiy qatag‘on va ocharchilik qurbonlarini xotirlash kuni» munosabati bilan Twitter’dagi sahifasida post qoldirdi.

1937-yilning 30-iyunida NKVD tomonidan  00447-sonli Sobiq quloqlar, jinoyatchilar va antisovet elementlarga qarshi repressiya operatsiyasini o‘tkazish bo‘yicha maxfiy operatsiyasini o‘tkazish bo‘yicha maxfiy maqomga ega bo‘lgan tezkor buyruq ishlab chiqildi.

Oliy sudda mustabid sovet tuzumi davrida qatag‘on qurboni bo‘lgan va hozirgi kunga qadar oqlanmagan 120 nafar shaxsga oid jinoyat ishlari ko‘rib chiqildi hamda ularning barchasi oqlandi.

2021-yil 25-avgust kuni O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi tomonidan Nosirxonto‘ra Kamolxonto‘ra o‘g‘li va Ibrohimbek Laqaylardan boshlab 115 nafar vatandoshimiz oqlangan edi.

Prezident tomonidan 8 oktyabr kuni «Qatag‘on qurbonlarining merosini yanada chuqur o‘rganish va ular xotirasini abadiylashtirishga doir qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida»gi farmoyish imzolandi.

Bundan 82 yil oldin ayni shu kuni, ya’ni 1938 yil 4 oktyabr – O‘zbekiston tarixidagi eng qayg‘uli va qonli kunlardan biri. Sababi o‘sha kuni manfur Stalin qatag‘onining navbatdagi yirik seriyasiga start berildi.

1930-yili –  ikki yoshga yetganimda otamiz ketma-ket to‘rt o‘g‘il ko‘rgani xursandchiligiga bir hafta ko‘pkarili to‘y beradi, to‘qson pud guruchdan osh damlatadi. Dabdabali to‘y sababli otam besh yilga surgun bo‘ladi, onam jo‘jabirdek to‘rt bolasi bilan qishloqdan badarg‘a etiladi.

Bundan 81 yil muqaddam, xuddi shu sanada o‘zbekning oldi ziyolilari mustabid tuzum qurbonlariga aylangan edi.

Yurtimizda hamon bayram kayfiyati hukmron, yaqinda Mustaqilligimizning 28 yilligini nishonladik. «Xabar» tahririyati a’zolari shu munosabat bilan bugun Shahidlar xiyoboni majmuasini ziyorat qilishdi va qatag‘on qurbonlarini yod olishdi.

NKVD jallodlari 1937 yilda turli-tuman qiynoq usullarini qo‘llash natijasida o‘zbek xalqining qanchadan-qancha ziyolilari irodasini sindira olgan. Inson zoti ko‘rmagan qiynoqlardan zada bo‘lgan ziyolilar qora tuhmatdan iborat so‘roq bayonnomalarini o‘z imzolari bilan tasdiqlashga majbur bo‘lishgan. Biroq Apresyan boshliq NKVD xodimlari Qodiriyni «jilovlash»ning uddasidan chiqisholmadi.

«Qatag‘on qurbonlari xotirasi» muzeyi katta ilmiy xodimi Bahrom Irzayev bilan Turkistonga taraqqiyot olib kelish uchun Germaniyaga o‘qishga ketgan, qaytganlaridan so‘ng qatag‘onga uchragan qahramonlarimiz haqida suhbatlashdik.