Ghibli студиясининг продюсери Тошио Сузуки афсонавий 82 ёшли анимацион режиссёр Хаяо Миязаки янги мультфильм устида иш бошлаганини айтди. Аммо илгари унинг «Бола ва қуш» фильми сўнгги анимацион фильм бўлиши мумкинлиги айтилган эди.

Продюсернинг сўзларига кўра, Миязаки   90 ёшга тўлгунга қадар мультфильм яратмоқчи.

«Мен энди уни тўхтата олмайман ва бундан воз кечдим. Агар у муваффақиятсиз фильм суратга олаётган бўлса ҳам, уни рад этишга бошқа уринмайман. Ҳаётда уни фақат иш ҳайратга солади», — деди Тошио.

Эслатиб ўтамиз,  япон аниматори Миязаки энг яхши анимацион фильм учун Оскар мукофотига сазовор бўлган.

Унинг мультфильмларини нима учун бутун дунё севиб томоша қилади, деган саволга lifehacker.ru нашри ўз мулоҳазалари билан ўртоқлашди...

Сабаби унинг мультфильмлари нафақат аниме мухлисларига, балки орзу қилишни ва энг яхшисига ишонишни ҳали унутмаганларга ҳам жуда яқин ва тушунарли. Миязаки ҳикоялари кўпинча оддий, аммо уларнинг ҳар бири ўйлантиради ва ўрганишга ундайди. Зеро, режиссёр ҳар бир ҳикоясига ўз ҳис-туйғуларини, кечинмаларини кўчиради.

Инсоният ва табиат                                         

Миязаки ўзининг илк асарларида ушбу мавзуга мурожаат қилди. «Шамол водийсининг Наушикаси» мультфильмида дунё экологик фалокат ёқасида эканлигини томошабинга англатишга ҳаракат қилади – одамлар сайёрани ҳам, ўзларини ҳам йўқ қилишларини пайқамай, бир-бирлари билан рақобатлашишда  давом этмоқда.

Режиссёр келажакда табиат билан осойишта ҳаёт бир лаҳзалик ташвишлардан кўра муҳимроқ эканлигини қайта-қайта таъкидлайди.

Инсоният сайёрани экологик фалокатга олиб келганидан сўнг, ер заҳарли ўрмонлар ва улкан ҳашаротлар билан тўлган. Улар билан фақат шамоллар водийсининг меросхўри Наушика мулоқот қилиши мумкин.

Яна бир мультфильм «Малика Мононоке» ҳам табиат ҳақида.

Ёш шаҳзода Ашитака жин чалган чўчқани ўлдиради ва гуноҳга ботади. Лаънатдан қутулиш учун у хавфли саёҳатга чиқади. Ашитака беихтиёр инсон ва табиат ўртасидаги қарама-қаршилик иштирокчисига айланади: Темир шаҳарлик Эбоши хоним қадимий ўрмонни кесиб ташламоқда, ҳайвонлар ва руҳлар ҳатто жонлари эвазига уни тўхтатишга ҳаракат қилмоқдалар.

Эбоши хоним образида Миязаки пул топиш учун табиат ва бошқаларнинг ҳаётини қурбон қилишга тайёр бўлган типик тадбиркорни гавдалантирган.

Мўъжиза ва ишонч

Муаллиф бизни мўъжизаларга ишонишга ундайди, чунки биз яшаётган оламда номаълум нарсалар кўп. Ва биринчи навбатда, хавфли бўлса ҳам, янги нарсаларни кашф қилишдан қўрқмаслик керак.

«Менинг қўшним Тоторо» худди ана шу мўъжизаларга бой мультфильм.

Кичик опа-сингиллар Сатсуки ва Меи оталари билан қишлоққа кўчиб кетишади. Тез орада улар ўрмон руҳи Тоторо ва унинг кичик ёрдамчилари билан учрашадилар. Тоторо, гарчи улкан бўлса ҳам, жуда меҳрибон. У тезда қизлар билан  тил топишади, ўрмон бўйлаб саёҳат қилади, кейин эса касал онасини кўришга ёрдам беради.

Ушбу мультфильмда «яшил» мавзу ҳам мавжуд. Тоторо ўрмонни ҳимоя қилади ва ғазабланганда жуда қўрқинчли кўринади. Лекин барибир, ҳикоя кўпроқ оддий ва меҳрибон эртакни эслатади. Қаҳрамонларнинг отаси ҳам руҳларга катта ҳурмат билан муносабатда бўлади, шунинг учун нафақат болалар, катталар ҳам мўъжизаларга ишонишади.

Сизга ҳамма нарса керак

Сиз доимо орзуларингизга эргашишингиз ва ўзингиз ёқтирган нарсани қилишингиз керак – аниматорнинг яна бир ғояси мана шу шиорга қаратилган.

Миязаки  болалигидан  самолётлар ва бошқа учувчи машиналарга қизиққан. Шунинг учун мультфильмларида жуда кўп ҳикоялар парвозга бағишланган.  

«Осмондаги Лапута қалъаси» мультфильмида кичик Сита ҳукумат агентлари ва қароқчилар томонидан таъқиб қилинади. Ахир, унинг учувчи тоши бор, у билан афсонавий Лапута оролини топиш мумкин. Таъқибчилардан яширинган Сита кончилар шаҳридан ёш Пазу билан учрашади. Бола эса қочоққа ёрдам беришга қарор қилади.

Ҳикоя Жонатан Свифтнинг «Гулливернинг саёҳатлари» асарининг учиб юрувчи орол ҳақидаги қисмларидан бирига асосланган.

«Шамол кучайиб бормоқда»

Жиро болакай ҳар доим учишни орзу қилган, аммо у кўзида нуқсони борлиги туфайли учувчи бўла олмади. Кейин у бутун ҳаётини самолётларни лойиҳалашга бағишлайди. Болакай кўп умидсизлик ва синовларни бошдан кечирсада, интилишлари ўз мевасини беради.

Бу ҳикоя қисман реал ҳаётдаги самолёт дизайнери Жиро Хорикошининг ҳаётига асосланган. Аммо шунга қарамай, мультфильм қаҳрамонининг таржимаи ҳолининг аксарияти хаёлийдир. Бу шунчаки орзулар ва парвозлар ҳақидаги ҳикоя.

Уруш ва тинчлик мавзуси

Ҳаяо Миязаки – тинчликпарвар. У Япония ҳукуматини Иккинчи жаҳон урушидаги роли учун жавобгарликни ўз зиммасига олишга чақирди ва кейинроқ АҚШ Ироқни бомбардимон қилгани учун Оскар мукофотини топширишдан бош тортди. У ўз асарларида уруш омон қолганларни ногиронга айлантиришини ва ҳатто яхши одамларни даҳшатли хатти-ҳаракатлар қилишга ундашини кўрсатишга ҳаракат қилади.

«Юрадиган қалъа»

Ёш Софи чиройли сеҳргарни севиб қолди. Ва тез орада у ҳатто унинг ҳаракатланувчи қалъасига кириб қолади. Аммо муаммо шундаки, Чўлнинг ёвуз жодугари қизни кампирга айлантирди. Энди Софи ўз севгилиси учун фаррош бўлиб ишлайди ва бу вақтда у қўшни давлат билан урушни тўхтатишга ҳаракат қилади.