2021-yilda O‘zbekiston Etnosport Assotsiatsiyasi tashkil etilgan bo‘lib, Bel olish va uchkurash, Bahodirlar o‘yinlari va tosh ko‘tarish, Polvonlik va dorbozlik sporti, Uloq-ko‘pkari, Ot poygasi, Ot ustida kurash, Chavgon, Tangi iluv, Ot ustida kamon otish, Kamondan otish, ov qushlari bilan ko‘rgazmali ov qilish kabi milliy etnosport turlarini jahonda ommalashtirish hamda takomillashtirishni o‘z oldiga maqsad qilgan.

Ushbu assotsiatsiya milliy sport turlari bo‘yicha tadbirlar, musobaqalar va o‘quv dasturlarini tashkil etish orqali qadimiy va milliy sport turlarining zamonaviy davrda ham izchil rivojlanishini ta’minlashda xizmat qilmoqda. O‘zbekiston Etnosport Assotsiatsiyasi Raisi - iqtisod fanlari falsafa doktori Oybek Norinbayev rahbarligida turli etnosport tadbirlaridagi faol ishtiroki tufayli xalqaro maydonda e’tirofga sazovor bo‘ldi. Assotsiatsiya o‘zining qisqa muddatli faoliyati davomida O‘zbekistonda ham, xalqaro miqyosda ham etnosport ommalashuvida katta muvaffaqiyatlarga erishdi.

Shu tariqa, O‘zbekiston Etnosport assotsiatsiyasi 2023-yilda xalqaro tashkilotlar ekspertlari, O‘zbekiston vazirliklari va idoralari vakillari, shuningdek, professional va havaskor yosh sportchilar ishtirok etgan oltita yirik va ahamiyatli tadbir o‘tkazdi.

Tadbirlardan birinchisi 18-19-fevral kunlari «Chimgan Challenge-2023» festivali doirasida «Sky Camp Bo‘stonliq» lagerida bo‘lib o‘tgan qishki sport turlari mavsumining ochilish marosimi bo‘ldi.

Tadbir chang‘ichi va snoubordchilarning ko‘rgazmali namoyishini o‘z ichiga olgan qish mavsumining rasmiy ochilishi bilan boshlandi. Sportchilar O‘zbekiston Respublikasi bayroqlari bilan tog‘ yonbag‘irlaridan tushib keldilar. So‘ngra professional va havaskorlar o‘rtasida qishki sport musobaqalariga start berildi. Tadbir davomida milliy etnosport o‘yinlari: o‘q otish, arqon tortish, shaxmat, mini-futbol va badminton bo‘yicha ham musobaqalar tashkil etildi.

Zotli itlar ishtirokida ko‘rgazmali tulki ovi ko‘pchilikda qiziqish uyg‘otdi. Qayd etish joizki, yirtqich qushlar va itlar bilan ov qilish O‘zbekistonning nomoddiy madaniy merosiga kiritilgan. Ushbu festival mamlakatimizda tog‘ turizmini ommalashtirishga katta e’tibor qaratilayotgan turizmni rivojlantirish dasturida ham muhim o‘rin tutdi, chunki O‘zbekiston nafaqat qadimiy shaharlari, balki go‘zal tog‘lari bilan ham mashhurdir.

2023-yil 24-mart kuni Toshkentning «Lokomotiv» bog‘ida Polvonlik va dorbozlik musobaqasining o‘tkazilishi O‘zbekistonning boy madaniyati uchun yana bir e’tiborli voqea bo‘ldi. Ushbu musobaqa O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2022-yil 25-maydagi «Etnik sport turlarini ommalashtirish va rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi 259-sonli qaroriga hamda 2022-2023-yillarda belgilangan vazifalarni amalga oshirish bo‘yicha tasdiqlangan «Yo‘l xaritasi»ga asosan Etnosport Assotsiatsiyasi tomonidan tashkillashtirildi. Bunday musobaqalarni an’anaviy bayramlar davomida tashkil etiladigan alohida sport toifasiga ajratish mumkin. Chunki, an’anaviy bayramlar, albatta, birinchi navbatda, raqs va qo‘shiqlardan iborat, biroq milliy bayramlar qo‘g‘irchoq teatri, kurash, ot poygasi va dorbozlar chiqishini xam o‘z ichiga oladi. Bu milliy an’ana avloddan-avlodga o‘tib kelib, bugungi kungacha saqlanib qolgan. Bugungi dorbozlar esa ajdodlarimizning ulug‘vor an’analarining ajoyib davomchilaridir.

O‘zbekiston hududida sportning bu turi ilk o‘rta asrlarda keng tarqalgan. Dorbozlarning chiqishlari har doim katta olomonni o‘ziga jalb qilgan. Dorbozlarsiz bironta bayram ham o‘tmagan. Ularni tomosha qilish uchun yoshu qari yig‘ilar, hattoki shahar amaldorlari ham tashrif buyurishardi.

Shuningdek, 10-aprel kuni Buxoro shahrida «Kashtachilik va milliy xalq o‘yinlari» milliy festivali bo‘lib o‘tdi. Ko‘rgazmada respublikaning barcha hududlaridan o‘ttizdan ortiq hunarmandlar ishtirok etdi. Festivalda kashtachilar bosh kiyim, sharf, ro‘mol, gilam, sumka, tovoqlar, naqshli dasturxon va shu kabi qo‘lda tayyorlangan buyumlarni namoyish etdi. Festival doirasida xalq o‘yinlari bo‘yicha musobaqalar ham o‘tkazildi. Ishtirokchilar milliy kurash, belbog‘li kurash va milliy jang san’atining boshqa turlari bo‘yicha bellashdilar.

26-may kuni Toshkentdagi «Navro‘z» istirohat bog‘ida «O‘zbekiston etnik o‘yinlari» respublika festivali bo‘lib o‘tdi. Mazkur festival O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2022 yil 25-maydagi «Etnik sport turlarini ommalashtirish va rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi 259-sonli qaroriga asosan O‘zbekiston Etnosport Assotsiatsiyasi tomonidan ilk bor tashkil etildi.

Festivalni Assotsiatsiya raisi - iqtisod fanlari falsafa doktori Oybek Norinbayev ochib berib, o‘z nutqida O‘zbekistonda etnosportni ommalashtirish hamda takomilliashtirish bo‘yicha hukumat tomonidan juda katta e’tibor qaratilayotganini ta’kidlab o‘tdi. Shu bilan birga, ushbu tadbir o‘zbek xalqining tarixini o‘zaro anglash va undagi qadriyatlarni kelajak avlod uchun yetkazib berish uchun xizmat qilishini, yoshlarimizga ota-bobolarimiz tomonidan an’anaga aylantirilgan sport turlari bilan tanishishi ularda iftixor tuyg‘usini kuchaytirishga turtki bo‘ladi degan umiddamiz deb o‘z so‘zini yakunladi hamda barcha ishtirokchilarga musobaqada omad va zafarlar tiladi.

Assotsiatsiya uchun 2023 yilning eng nufuzli va katta tadbiri “Xalqaro etnosport festivali” 7-9 sentyabr kunlari Xiva shahrida bo‘lib o‘tdi. Ushbu festival O‘zbekiston Etnosport Assotsiatsiyasi tashabbusi bilan tashkil etilib, unda 63 davlatdan 2000 dan ortiq sportchi ishtirok etdi. Shu bilan bir qatorda 8 sentyabr kuni horijdan kelgan etnik sport vakillari ishtirokida xalqaro forum bo‘lib o‘tdi.

Assotsiatsiya raisi Oybek Norinbayev bunday tadbirlar yoshlar orasida milliy etnosport turlariga qiziqishini oshirish, sog‘lom turmush tarzini targ‘ib qilish hamda vatanga bo‘lgan tuyg‘usini kuchaytirishga qaratilganligini ta’kidlab, tadbirni ochib berdi.

Festival doirasida O‘zbekistonda Butunjahon etnosport konfederatsiyasi faoliyatini targ‘ib qilish va takomillashtirish masalalariga bag‘ishlangan bir qancha davra suhbatlari o‘tkazildi.

Davra suhbatida Konfederatsiyaning barcha 24 a’zosi, shuningdek, O‘zbekiston vazirliklari va birlashmalari vakillari, o‘nlab mamlakatlardan olimlar va tadqiqotchilar ishtirok etdi.

Festivalda YuNESKO, Butunjahon etnosport konfederatsiyasi va Islom hamkorlik tashkilotiga a’zo davlatlar vakillari ham ishtirok etdi. Festival dasturidan ko‘plab musobaqalar jumladan, belbog‘li kurash bo‘yicha xalqaro turnir, o‘zbek jang san’ati bo‘yicha jahon chempionatlari, ommaviy kurash va tosh ko‘tarish, kamondan otish hamda ot sporti toifasidagi musobaqalari o‘tkazildi.

2023 yil 22 dekabr kuni Etnosport Assotsiatsiyasi tomonidan Qarab tep federatsiyasining taqdimot marosimini o‘tkazdi, unda sportning ushbu turini yanada rivojlantirish va ommalashtirish bo‘yicha rejalar hamda etnosportni yanada rivojlantirish vazifalariga qaratilgan “Yo‘l xaritasi” taqdim etildi.

Bundan tashqari, yil davomida Etnosport bo‘yicha tadbirlar O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori bilan tasdiqlangan sport-ommaviy jismoniy tarbiya tadbirlarining kalendar rejasiga muvofiq o‘tkazildi. 2023 yilgi tasdiqlangan taqvimga ko‘ra, O‘zbekiston vakillari 34 ta turli musobaqalarda munosib ishtirok etib, etnosportning ommalashuviga o‘z xissalarini qo‘shdilar.

2024 yildagi Etnosport assotsiatsiyasi odidagi dolzarb vazifalar 2024 yilda O‘zbekiston Etnosport assotsiatsiyasi o‘z oldiga O‘zbekistonning o‘ziga xos madaniy an’analari bilan tanishishdan manfaatdor sayyohlarni jalb etish kabi yangi maqsadlarni qo‘ymoqda. Etnosport turizmini rivojlantirish orqali mamlakat nafaqat madaniy merosini saqlab qolishi, balki mahalliy hamjamiyatlarning iqtisodiy o‘sishini ta’minlashi mumkin. Tashrif buyuruvchilar uchun etnosport festivallari yoki interaktiv seminarlar kabi qiziqarli tadbirlarni tashkil etish O‘zbekistonning an’anaviy sport turlarining go‘zalligi va boyligini namoyish etishga yordam beradi.

O‘zbekiston Etnosport Assotsiatsiyasi vakillari 2024 yilning 16-18 fevral kunlari Turkiyaning Antaliya shahrida bo‘lib o‘tadigan Etnosport forumida ishtirok etishadi. Ular seminar va davra suhbatlarida ishtirok etib, forumning asosiy vazifasi bo‘lgan dunyoda etnosport va turizmni rivojlantirish strategiyasini muhokama qiladilar.

Shu bilan bir qatorda 11-13 may kunlari Qashqadaryo viloyatining Shahrisabz shahrida «Etno va zamonaviy moda haftaligi» xalqaro etno-o‘yinlar festivali, xalq hunarmandchiligi va zargarlik buyumlari yarmarkalari bo‘lib o‘tadi. Etnosport Assotsiatsiyasi festival mehmonlariga an’anaviy xalq o‘yinlari va sport turlarining butun boy tarixini taqdim etadilar.

Gruziya kurash xalqaro federatsiyasi taklifiga binoan Assotsiatsiya vakillari 2024 yilning may oyida Gruziyaning Kaxeti shahrida bo‘lib o‘tadigan «Gruziya etnosport festivali» festivalida ishtirok etadi.

Shuningdek, 2024 yilda Toshkent shahrida Respublika Etnosport festivali o‘tkazilishi rejalashtirilgan. Unda butun respublikamizdagi etnosportning mintaqaviy vakillari ishtirok etadilar. Mazkur tadbirga xalqaro tashkilotlardan ekspert va olimlarni taklif etish rejalashtirilgan.