EastFruit маълумотларига кўра, экзотик меваларнинг савдоси жуда тез ўсиб бормоқда. Бунга нима сабаб эканлигини аниқлаш учун EastFruit таҳлилчилари энг ғалати экзотик меваларнинг энг яхши 10 талик рўйхатини туздилар. Уларнинг баъзилари нотўғри истеъмол қилинса ҳам хавфли бўлиши мумкин, аммо улар бутун дунёда машҳур бўлиб бормоқда. Бироқ, аввал «экзотик мева», нима эканлигини аниқлайлик?

Одатда, одамлар меваларни «экзотик» деб аташади, қачонки ўша мева нотаниш бўлса. Бироқ, экзотика минтақа ва маданиятга қараб фарқ қилади. Яъни бир мамлакатда экзотик деб ҳисобланган мева бошқа мамлакатда кенг тарқалган кундалик озиқ-овқат бўлиши мумкин. Иқлим ўзгариши ва жаҳон савдосининг ривожланиши билан бу тушунчалар ҳам ўзгариб бормоқда. Мисол учун, банан ҳали ҳам Марказий Осиё мамлакатларида экзотик мева ҳисобланади, лекин улар аллақачон энг кўп истеъмол қилинадиган мевалардан бирига айланган.

Экзотик меваларга бўлган талаб қандай келиб чиқади?

Бизнинг фикримизча, дейди EastFruit таҳлилчилари бу қизиқувчанлик, соғлиқ учун потенциал фойдалар, янги ҳис – туйғуларни ҳис қилишга қизиқиш ва баъзи ҳолларда нархларда тафовутнинг мавжудлиги. Баъзида сизнинг ҳудудингизда етиштирилмаган мевалар маҳаллий ишлаб чиқарилган меваларга қараганда анча арзон бўлиши мумкин, йил давомида мавжуд – банан шундай мевалар сирасига киради.

Ушбу мақола орқали сиз ғалати кўриниши ва ҳатто ғалати таъмга эга машҳурликка эришаётган мевалар билан танишасиз.

Дуриан ўсадиган Осиё мамлакатларида бу мева қисқача шундай таърифланади: «ташқарида дўзах, ичкарида жаннат». Бизнингча бу таъриф меванинг ташқи кўринишидан келиб чиқиб берилган. Хитойликлар уни жуда яхши кўришади — улар ҳар йили дуриан импортига миллиардлаб доллар сарфлашади. Мева ватани Жануби-Шарқий Осиё бўлиб, тиканли кўриниши билан машҳур. Унинг ичи сариқ, данаклари катта-катта, кўпинча Жануби-Шарқий Осиё ошхонасида ишлатилади.

Дуриан

Рамбутан тиканли қизил кўриниши ва ичидаги ширин, сувли оқ ранги туфайли ғалати ҳисобланади. «Рамбутан» номи малай-Индонезия сўзидан келиб чиққан бўлиб, «рамбут» ёки «соч» деган маънони англатади, бу мева терисида кўплаб тукли ўсимталарни кўрсатади. Рамбутан ичидаги гўшт оқ рангга эга ва истеъмол қилинади. Бу жуда хушбўй ва мазали, кўпчилик унинг таъмини ширин ва нордон узум билан таққослайди. Рамбутан меваларида C, Б1 ва б2 витаминлари, калций, фосфор, магний ва темир мавжуд.

Рамбутан

Хала дарахтининг меваси, шунингдек, винтли қарағай меваси сифатида ҳам танилган. Бу мева тиканли кўриниши ва ширин, сувли ички қисми туфайли ғалати ҳисобланади. У анъанавий Гавайи тиббиётида ҳам қўлланилади. Оролликлар хом хала меваларини чайнашади, уларни майдаланган кокос ёнғоғи билан қайнатишади ёки хамирга ишлатиш учун майдалашади. Бир дегустатор янги хала меваси шарбатининг таъмини «шакарқамиш ва манго аралашмаси» билан таққослади. Фақат урғочи дарахтлар мева беради, эркак дарахтлар эса ўзларининг фойдали моддаларини ишлаб чиқарадилар…

Хала

Шохли қовун, шунингдек, Кивано номи билан ҳам танилган бодринг ва қовуннинг яқин қариндоши ҳисобланган бу мева, шунингдек, тўқ сариқ рангли юзаси ва уруғли яшил желега ўхшаш ички қисми туфайли ғалати ҳисобланади. Шохли қовун ширин ва нордон таъмга эга. Витаминлар ва минераллар каби муҳим озиқ моддаларга бой бўлиб, соғлиққа ижобий таъсир кўрсатади.

Кивано

Мангостин ширин, сувли ва хушбўй таъми туфайли кўпинча «мева маликаси», деб аталади. Бу мева ташқи томондан қаттиқ бинафша ранг ва ичи ширин, шўр оқ бўлгани учун ғалати ҳисобланади. Мева юмалоқ шаклда, ташқи қобиғи қаттиқ. Мангостин саратон ва бошқа касалликлардан ҳимоя қилишга ёрдам берадиган антиоксидантларга бой. Мева, шунингдек, С витамини, калийнинг яхши манбаи бўлиб, асрлар давомида анъанавий тиббиётда диарея, тери инфекциялари ва яраларни ўз ичига олган турли касалликларни даволаш учун ишлатилган.

Мангостин

Аки меваси Ямайканинг миллий меваси ва Ямайка ошхонасининг машҳур таркибий қисмидир. Бу мева ёрқин қизил кўриниши ва қора уруғли, оқ ички қисми туфайли ғалати ҳисобланади. Мева нок шаклида бўлиб, таркибида гипоглицин А деб аталадиган заҳарли бирикма мавжуд, у тўлиқ пишгунча истеъмол қилинса, қусиш, тутилиш ва ҳатто ўлимга олиб келиши мумкин. Мева пишганида очилиб, юмшоқ, қаймоқли сариқ гўшт билан ўралган учта катта қора уруғни очиб беради, улар кўпинча аки ва тузланган балиқ каби мазали таомларда ишлатилади.

Аки

Акебия Шимолий Японияда туғилган сирли ва чиройли мева. У фақат сўнгги ўн йилликларда дўконларда етиштирилиб, сотила бошланди. Оқ қалпоқли сон-саноқсиз ялтироқ қора уруғлар билан тўлдирилган ичидаги шаффоф оқ гўшт мева сифатида истеъмол қилинади. Кўпчилик ушбу мевани пишириш ва истеъмол қилиш мумкинлигини билмайди мева сифатида эмас, балки сабзавот сифатида!

Акебия

Питая – аждаҳо меваси сифатида ҳам танилган, ёрқин пушти кўриниши ва қора уруғлар билан тўлдирилган оқ ёки пушти ички қисми туфайли ғалати ҳисобланади. У кўпинча сметана ва салатларда ишлатилади. Баъзан питая «қулупнай нок» деб аталади. «Питаҳая» ва «питая» номлари Мексикадан, «питая рожа» эса Марказий Америка ва Шимолий Жанубий Америкадан келади. Аждаҳо меваси 15 дан 20 футгача ўсиши ва йигирма йилгача яшаши мумкин бўлган тоққа чиқадиган кактусда ўсади.

Питая

Жекфрутнинг банан, ананас ва мангонинг комбинациясига ўхшаш ташқи ва сариқ ёки тўқ сариқ рангли ички қисмлари бор. Гўштли тузилиши туфайли кўпинча вегетариан таомларида гўшт ўрнини босувчи сифатида ишлатилади. Бу анжир, тут ва ноннинг қариндоши. Жекфрут Бангладешнинг миллий меваси. Жекфрут дарахтларда ўсадиган энг катта мева бўлиб, узунлиги 35 дюйм ва 60 фунтга этади! Бу «кўп мева», яъни у битта мевага бирлаштирилган бир нечта гуллардан иборат.

Жекфрут

Салак илон меваси сифатида ҳам танилган. Бу мева ташқи томони қаттиқ жигарранг, ичи ширин, шўр оқ, таъми лимон шарбати билан аралаштирилган ананасга ўхшашлиги сабабли ғалати ҳисобланади. Салак пальма дарахтида ўсадиган ва илон терисига ўхшаш пўстлоқли териси билан машҳур. Мева нок шаклида бўлиб, пальма дарахти тагида тўда бўлиб ўсади ва унинг тузилиши олмага ўхшайди. Салак антиоксидантларга жуда бой ва таркибида C ва А витаминлари, калий, темир мавжуд. Ушбу хусусиятлар туфайли салак кўпинча анъанавий тиббиётда диарея, иситма ва юқори қон босими каби турли хил касалликларни даволаш учун ишлатилади.

Салак

Сизга ушбу мевалардан қайси бири таниш?