Hisobxonada o‘n ikkita xotin-qiz ertadan kechgacha asosan laqillab o‘tirishadi. Ularga bir yilda million so‘mdan ziyod maosh to‘lanarkan.

Hukmingizga havola etilajak bu voqea hozir uchramaydi. Endi zamon o‘zgacha.

U 1915 yili tug‘ildi. Uyida yig‘lagani qo‘yishmadi. Onasi qo‘lini bigiz qilib do‘q urdi:

Hay, bunisi ham ma’qul, deyaylik. Demak, madaniyatli qiz ekan-da, xo‘p. Bundoq o‘ylab qarasangiz, madaniyatli degani ko‘p g‘alati narsa o‘zi.

Hammasi oddiygina garovdan boshlandi. Bir korxonada ishlaydigan do‘stim Peshinboy bilan to‘tiqush haqidagi multfilmni ko‘rib, avvaliga boshqalarning gapini aynan takrorlaydigan to‘tiqushning ustidan mazza qilib kuldik.

Biz oliy hunar maktabida o‘qiymiz. Ichimizda eng yoshi yigirma uchga chiqqan. Maktabimizga yangi direktor tayinlanganiga ikki oy bo‘ldi.

Men mashhur ruhshunosga shogirdman. Ustozim bemorlarni davolasa, kaminaning vazifam – ularga xizmat ko‘rsatish.

– To‘ppa-to‘g‘ri, – deya qo‘llab gapirdi davradagilarning eng yoshi, – juda jiddiy o‘ylab ko‘rish kerak. Aks holda boshmizga balo bo‘ladi.

Fan haqida zarracha tushunchangiz yo‘qligi ma’lum bo‘lib turibdi. Hozir tushuntirib beraman. Aytaylik, birorta asar kitobxonga ma’qul kelib, qo‘lma-qo‘l bo‘lib ketadigan bo‘lsa, bunaqa asarning qimmati yo‘qoladi, deyavering.

Hamma ayb o‘zimda...

Bugun ertalab yo‘lga chiqib edik. Poytaxtga eson-omon keldik, Xudog‘a shukr. Keyin yana bir aptavuzga mindik. Ulimdi yo‘qlab kelib edik-da! Aptavuzda ko‘zim ilinib qopti. Ko‘zimni ochsam, yonimda o‘tirgan kapirim yo‘q. Shopirdan so‘rasam, «bilmayman», deydi.

Ko‘chada, yon-verimda ko‘ringan juftliklar borki, ko‘zimga baxtli ko‘rinadi, o‘ksinaman. Turmushimizning dastlabki yillarida biz ham Layli-Majnun edik, yettinchi yiliga kelib, bir-birimizdan zerikdikmi, tirikchilik tashvishlari sababmi, so‘zimiz so‘zimizga, qilig‘imiz qilig‘imizga to‘g‘ri kelmay qoldi.

Eshmat 45 yoshda. To‘rtta farzandi va bitta xotini bor. Ular qishloqda yashashadi. Xorij kinolariga ishqiboz akamiz anchadan beri bir narsani amalga oshirishni o‘ylaydi-yu, hech jur’ati yetmaydi.

Ishxonamizga yangi kelgan xodimani ko‘rdimu joyimda taqqa qotdim. Qani endi bir qadam ham siljiy olsam! Shunaqangi chiroyliki, og‘zimning suvini zo‘rg‘a ushlab qoldim. Nafaqat men, balki har qanday erkak ham uni ko‘rganida angrayib qolishi muqarrar, agar rostdan ham erkak bo‘lsa!

Direktorimiz «Barcha sinf rahbarlar telegram guruhi ochsin. «RayONO» metodisti, direktor, «zavuch», psixolog, yoshlar yetakchisi, fan o‘qituvchilari, ota-onalar va o‘quvchilar a’zo bo‘lishi kerak. Onlayn darslar, o‘quvchilar bilan savol-javoblar muntazam o‘tkazilishi shart!» – deb buyruq berdi.

—  Voy, dadajonisi, sizga nima qildi? Qaysi og‘zidan qoni kelgur sizni bu ko‘yga soldi! Ha, sizni urganning qo‘llari akashak bo‘lsin-a! Shunaqayam uradimi, dabdalangizni chiqaribdi-ku! Endi nima qilaman, «Tez yordam» chaqiraymi? Hozir...

O‘zim uch marta shunday mavridda qatnashdim. Birinchisida, sal tajribasizroq edim, xotinimga tikuv mashinasi olib qaytdim. Ikkinchi, uchinchilarida ancha pishib qoldim. Birida sigir olish uchun kredit olgan bo‘lsam, bittasida omadim chopib, jiyanimga uy ham undirib keldim.

To‘ydan bir-ikki oylar o‘tgach, o‘sha Shermat buva bashorat qilgan voqea ro‘y berdi. Hammaning og‘zida Haydarqulning kelini – Sanam. U osmonga cho‘pchib tepgan emish, ham qo‘li, ham oyog‘i chaqqon ekan, bir zarb bilan yerga qulatibdi degan gaplar bolalab ketdi.

– Qo‘ysangiz-chi! Turaversin. Keyingi oylar uchun qayd etib qo‘ying! – Ammo siz beshikdagi nevaralaringizning kelajagi uchun ham to‘lab bo‘lgansiz. To‘g‘ri, hozir hamma shunday qilyapti. Ammo bizni ham to‘g‘ri tushuning, azbaroyi pul ko‘pligidan ishxonamizda qadam bosishga joy yo‘q, banklar qabul qilmayapti. Eshitgan bo‘lsangiz, ortiqcha naqd pul tufayli ikkita bank paq etib yorilib ketdi.

Shu-shu, Qalampirbek jo‘shib ketdi. Talabalarga stipendiya vaqtida tarqatilmasligi, talabalar turarjoyidagi ensani qotiradigan odatlar, qo‘yingki, bir professorning faqat o‘zini maqtayverishi ham qog‘ozga tushdi.