Germaniya tashqi ishlar vaziri vazifasini bajaruvchi Annalena Berbok Vengriya hukumatining Isroil bosh vaziri Binyamin Netanyahuni hibsga olishga doir order talabini bajarmaganini tanqid qildi.

Avval xabar berganimizdek, Netanyahu 3-aprel kuni Xalqaro jinoyat sudi (XJS) bergan hibs orderiga qaramay Vengriyaga keldi. Bu uning Falastindagi qirg‘inlari va jinoyatlari sabab qamoqqa olish to‘g‘risida order  chiqarilganidan beri Yevropaga ilk tashrifidir.

Germaniya TIV Annalena Berbok Yevropa Ittifoqi a’zosi bo‘lgan Vengriya rahbariyati XJS talabiga qarshi borganini xalqaro huquqning poymol etilishi deb baholagan.

«Bu xalqaro jinoyat huquqi uchun yomon kundir. Yevropada YeIning barcha a’zolari rioya etishi lozim bo‘lgan qoidalar o‘rnatilgan. Bu – Rim statuti. Men avval ham ko‘p bora ta’kidlaganimdek, Yevropada biror bir shaxs qonundan ustun bo‘lmasligi kerak. Bu huquqning barcha sohalariga taalluqli talabdir», – degan olmon bosh diplomati.

Vengriya bosh vaziri Viktor Orban ma’muriyati XJS qarorini namoyishkorona buzish bilan cheklanmay, mamlakat mazkur tuzilmadan chiqishini ham e’lon qildi. Bu qaror Netanyahuning Vengriyaga tashrifi fonida qabul qilindi.

Vengriya 1999-yilda XJSning ta’sis hujjatini imzolagan va uni 2001-yilda ratifikatsiya qilgan edi.

Isroil bosh vaziri Budapesht hukumatining bu qarorini «jasoratli qadam» deb olqishlagan. Orbanning o‘zi XJS siyosiylashib ketganini iddao qilgan. 

Xabaringiz bor, 2024-yil 21-noyabr kuni Xalqaro jinoyat sudi G‘azo sektorida insoniyatga qarshi va urush jinoyatlari sodir etgani uchun Isroil bosh vaziri Binyamin Netanyahu va sobiq mudofaa vaziri Yoav Galantni hibsga olishga order berdi. Ushbu ikki shaxsga G‘azo sektoridagi tinch aholini yashash uchun zarur bo‘lgan suv, dori-darmon, oziq-ovqat, tibbiy jihozlar, yoqilg‘i va elektr energiyasidan qasddan mahrum qilish aybi ham ilgari surilgan.

Xalqaro jinoyat sudi – doimiy asosda faoliyat yurituvchi yuridik organ bo‘lib, 1998-yil 17-iyulda imzolangan Rim statutiga asosan ta’sis etilgan. Mahkama xalqaro miqyosdagi og‘ir qilmishlar – genotsid, insoniyatga qarshi va harbiy jinoyatlarni ko‘rib chiqadi. Rim statutini imzolagan 123 davlat mahkama hujjatlarini bajarishga majbur.

Isroilning eng yaqin do‘sti deb ta’riflanayotgan Donald Tramp prezidentlikka kirishganidan buyon yahudiy davlati manfaatlarini shartlarsiz himoya qiluvchi bir qator qarorlar qabul qildi. Jumladan, u Netanyahuni hibsga olishga order bergan XJSga qarshi sanksiya joriy qildi.

Inson huquqlarini bayroq qilgan AQSh tomonidan global miqyosda adolatni ta’minlashda muhim o‘rin tutib kelgan XJSga jazo choralari qo‘llanishi misli ko‘rilmagan holat deb baholandi. Kuzatuvchilar bu hol ikkiyuzlamachilik o‘laroq baholanishidan ogohlantirgan.

Gap shundaki,  AQSh rahbariyati xalqaro sud 2023-yil 17-mart kuni Rossiya prezidenti Vladimir Putinni hibsga olishga order berganida bu qarorni birinchilardan bo‘lib qo‘llab-quvvatlagan edi.

Xalqaro mahkama prokurori Karim Xonga ko‘ra, Isroilning yuqori rutbali amaldorlariga nisbatan tergov olib borish payti unga tahdidlar bo‘lgan, hatto amaldorlardan biri xalqaro mahkama G‘arb va uning ittifoqchilari uchun emas, balki «Afrika va Putin kabi kallakesarlar uchun tuzilgani»ni uqtirgan.