Жорий йил 3 апрель куни АҚШ президенти Дональд Трамп 183 давлат, жумладан, Ўзбекистон учун 10 фоиздан 50 фоизгача бўлган импорт божларини жорий қилди.

Иқтисодчи Миркомил Холбоев Қўшма Штатларнинг Ўзбекистон учун жорий қилган 10 фоизлик божи иқтисодиётга қандай таъсир қилишини таҳлил қилди.

Унга кўра, 2024 йилда Ўзбекистоннинг АҚШ билан ташқи савдо айланмаси 882 млн долларни ташкил этиб, 2023 йилга нисбатан 15,2 фоизга ошган. Бунда, АҚШ га экспорт 314,7 млн доллар,  импорт эса 564,3 млн долларни ташкил этган. Бунда АҚШга экспорт умумий экспортнинг 1,2 фоиз улушига тенг бўлган.

Бундан ташқари, экспортнинг асосий қисми хизматлар экспорти ҳисобланади. Хусусан, 2024 йилда товарлар экспорти 44,4 млн долларни ташкил этган. Яъни АҚШга экспортнинг 86 фоизи хизматлар экспорти ҳисобига шаклланган. Хизматлар экспорти эса божга тортилмайди. Бошқача айтганда,  экспортнинг 86 фоизи кеча эълон қилинган тарифлардан ташқарида. Қолган 14 фоиз экспорт эса қўшимча тарифларга тортилади.

«Товарлар экспортининг асосий қисми очиқланмаган товарлар (божхона коди 9999) – 7,9 млн доллар,  қимматбаҳо металл (7112) - 6,6 млн доллар, алюминий  – 6,6 млн доллар каби  товарларга тўғри келади.

Умуман олганда, тарифларнинг  мамлакатимизга тўғридан-тўғри таъсири жудаям кичик. Чунки биринчидан, АҚШ экспортимизда йирик савдо ҳамкоримиз ҳисобланмайди. Иккинчидан, жорий қилинган божлар экспорт товарларимизнинг асосий қисмига таъсир қилмайди», – деб ёзади иқтисодчи. 

Миркомил Холбоевга кўра, шунга қарамай тарифларнинг деярли барча давлатларга ўрнатилганлиги яқин келажакда  ўзининг салбий таъсирлари кўрсатмасдан қолмайди. Яъни АҚШ томонидан ўрнатилган тарифлар бутун дунёда, шу жумладан Ўзбекистоннинг асосий ҳамкорларида ҳам ўсишнинг секинлашишига олиб келади. Ўсишнинг секинлашиши эса табиийки, товарларга бўлган талабни пасайтиради.

«Хусусан, ўзи шундоқ ҳам экспортимиз пасайиши давом этаётган Хитой, Туркия, Қирғизистон, Тожикистон каби ҳамкоримизга экспортимиз пасайиши яна тезлашиши ёки ўсиш бошланиши орқага сурилиши мумкин.

Аммо ноаниқликлар шароитида асосий экспорт товаримиз бўлган олтиннинг нархи янги тарихий максимумларга етиши кутилмоқда. Яъни бошқа товарлар экспортидаги пасайиш олтин экспорти билан компенсация қилиши мумкин. Бундан ташқари, АҚШ катта иқтисодиёт бўлганлиги сабабли, АҚШ томонидан ўрнатилган бож глобал бозорда товарлар нархини пасайтиради. Бу эса ўз навбатида импортимизнинг арзонроқ кириб келишига олиб келиши мумкин», – дейди итқисодчи.

У, шунингдек, бир жиҳатдан бу монетар сиёсат, яъни инфляцияни жиловлаш учун яхши шарт-шароитларни яратади. Бошқа томондан ички ишлаб чиқарувчиларга кутилмаган рақобатни пайдо қилиши ҳам мумкин.