Yaponiya aholisining aksariyati markaziy isitish tizimi mavjud bo‘lmagan uylarda yashaydi.

2020 yilda o‘tkazilgan tadqiqotda qishda yapon xonadonlarida harorat 17 darajadan oshmasligi aniqlangan: yashash xonasida bu ko‘rsatkich 16,5 daraja, hammomda – 13 daraja, yotoqxonalarda esa eng past ko‘rsatkichlar kuzatildi –12,5 daraja.

Kunchiqar mamlakatining har bir mintaqasida harorat har xil: eng yuqori ko‘rsatkich Yaponiya shimolida, Xokkaydo mintaqasida qayd etilgan. U yerda yashash xonalari qishda +20 darajagacha qiziydi.

Biroq, shtatning bu qismida barcha aholining taxminan 5% istiqomat qiladi, qolganlari o‘z uylarini isitishning boshqa usullaridan foydalanishga majbur. Bu muammo qishda uylarda o‘rtacha harorat 13 darajadan oshmaydigan Kagava aholisi uchun eng dolzarbdir.

Nima uchun uylarda bu qadar harorat past? Chunki yaponiyadagi uylarda isitish tizimi yo‘q – ularning an’anaviy me’morchiligi yaxshi izolyasiyalanmagan, shuning uchun uylarni isitish samarasiz va qimmat bo‘ladi – issiq havo tezda chiqib ketadi.

Yapon uylari arxitektorlar tomonidan fuqarolar qishda sovuqdan himoyalanish uchun emas, balki yozning issiq iqlimidan aziyat chekmaslik uchun ixtiro qilingan.

Yoz oylaridagi jazirama yaponiyaliklar uchun qishdagi sovuqdan ko‘ra ko‘proq qiyinchilik tug‘diradi. Yuqori haroratlar, nam dengiz havosi bilan birgalikda, afsuski, uylarda mog‘or paydo bo‘lishi uchun ideal muhit yaratadi.

O‘nlab va yuzlab yillar davomida mahalliy muhandislar ventilyasiya va havo o‘tkazuvchanligiga e’tibor qaratiladigan uy dizaynlarini yaratdilar.

Mahalliy qurilishning o‘ziga xos xususiyatlaridan kelib chiqqan holda, tuzilmalar uzoq vaqt davomida devorlarda issiqlikni saqlay olmaydi, bu esa muntazam isitish resurslarni isrof qiladi. Yaponlar mustaqil ravishda o‘z uylarini isitish usullarini o‘ylab topadilar.

Oila a’zolari bir xonada bo‘lganida, ular elektr pech bilan isinadilar. Boshqa bo‘sh xonalar esa isitilmaydi, chunki butun kvartirani isitish juda qimmat.

Issiqlik ishlab chiqarishning noodatiy usuli mamlakat aholisi orasida mashhur – kotatsu. Bu stol tagiga o‘rnatilgan adyoldagi elektr isitgichning bir turi.  Bu adyolning bir nechta variantlari mavjud: kompyuter bilan ishlash uchun stollar, choy stollari, divanda dam olish va stol o‘yinlarini o‘ynash uchun stol ustiga yopib qo‘yiladi.

Yotoqxonalarini esa yutampo bilan isitadi – bu plastik yoki metall idish bo‘lib, unga qaynoq suv quyiladi va to‘shakka, adyol ostiga qo‘yiladi. Bir necha asrlar oldin, yutampolar keramikadan yasalgan, ammo zamonaviy ishlab chiqaruvchilar uy jihozlarini arzonroq va qulayroq qilishga e’tibor berishgan.

Ma’lumki, Yaponiya elektr isitgichli qurilmalarning vatani hisoblanadi, chunki bu texnologiya u yerda juda mashhur. Mamlakatdagi deyarli har bir uyda elektr isitiladigan adyol, isitiladigan hojatxona o‘rindiqlari bor, hatto xonalaridagi gilamlar ham rozetkaga ulangan va issiqlik chiqaradi.  

Yana bir uylarni isitishning eng arzon va eng mashhur usuli – kerosinli isitgichlar. Elektr moslamasi ishlaganda, u havoga karbonat angidridni chiqaradi, shuning uchun yaponlar doimiy ravishda kvartiralarini ventilyasiya qiladilar, ya’ni shamollatadilar. Natijada, isitish effekti yo‘qoladi va mamlakat aholisi uni faqat yotishdan oldin, aniq soatga qo‘yib foydalanadi.