Plastik chiqindilarning okeandagi miqdori oshib ketishi hisobiga toshbaqalar yo‘qolib ketish xavfi ostida qolmoqda. Bu haqda BAA olimlari xulosalariga asoslanib, The Washington Post ma’lum qildi.

Mutaxassislar Faur Hakkan va Kalba shaharlari qirg‘oqlarida 64 ta toshbaqa topib, ularni plastik chiqindilarning dengiz hayoti uchun xavfini baholash uchun tekshirgan. Natijalar shuni ko‘rsatdiki, o‘lgan yashil toshbaqalarning 75 foizi va boshdor toshbaqalarning 57 foizi hayoti davomida axlatni iste’mol qilganlar: polietilen paketlar, shisha qopqoqlar va baliq ovlash to‘rlari.

Toshbaqalardan birining oshqozonida 325 dona plastmassa, ikkinchisida 32 dona baliq ovlash to‘ri topilgan. Bu chiqindilar hayvonning tanasiga kirganda, organlarga zarar yetkazishi, ichak tutilishini va gazlarning paydo bo‘lishiga olib kelishi mumkin. Oqibatda toshbaqa ovqat yemaydi va ochlikdan o‘ladi. Tadqiqot muallifi Fadi Yagmur va uning hamkasblari plastik sudralib yuruvchilarning ayrim turlarining yo‘q bo‘lib ketishiga olib kelishi mumkinligidan ogohlantirmoqda.

Havksbill toshbaqalari, shuningdek, yashil va katta boshdor toshbaqalar allaqachon kamdan-kam uchraydi. Aynan shu turlar ko‘pincha chiqindilarni tanish oziq-ovqat bilan aralashtirib yuboradi: yashil toshbaqalar meduzaga o‘xshash plastik qoplarni iste’mol qiladilar, boshdor toshbaqalar esa shilliqurtlarga o‘xshashligi sababli shisha qopqoqlari va boshqa mayda narsalarni yutib yuboradi. Olimlar, shuningdek, balog‘atga etmagan toshbaqalar tajribasizligi tufayli ko‘proq axlat iste’mol qilishlarini aniqlaganlar.

«Agar biz bu toshbaqalarni yo‘qotsak, mahalliy ekotizim nobud bo‘ladi»,—degan Maskatdagi Mangrov tadqiqot markazi xodimi Abdulkarim Vettan. Amirliklar tabiatni muhofaza qilish mutaxassislari sudralib yuruvchilarning yo‘q bo‘lib ketishiga qarshi kurashishga harakat qilmoqda. Ular kasallangan jonzotlarni topadilar, ularni qutqaradilar va reabilitatsiya qiladilar.

1985-yilda olimlar BAAda nobud bo‘lgan toshbaqalar ustida ham tadqiqot o‘tkazgandilar. Ma’lumotlarga ko‘ra, Ummon ko‘rfazi qirg‘oqlarida topilgan sudralib yuruvchilarning hech biri plastmassa yemagan. O‘shandan beri BAA o‘zining iste’mol madaniyati bilan mashhur bo‘lgan zamonaviy biznes markaziga aylandi. Uglerodni ko‘p talab qiladigan tuzsizlanish o‘simliklarning katta qismini yo‘q qilgan va o‘tgan asrda qurilgan sun’iy orollar tufayli tabiiy riflar va toshbaqa uyalarini vayron bo‘lgan.

«Barcha dalillar Fors ko‘rfazi dengiz ekotizimining degradatsiyasidan dalolat beradi»,— deya ta’kidlagan Leyden universitetining siyosiy ekologi Kristian Xenderson.

Yanvar oyida Argentinada tutilgan toshbaqadan o‘n turdagi plastmassa olib tashlangan. Sudralib yuruvchi reabilitatsiya markazida qutqarib olingan, u yerda bir oy vaqt davomida parvarish qilingan. Mundo Marino Foundation biologi Karina Alvaresning ta’kidlashicha, okeanlardagi plastik chiqindilarga e’tiborsizlik nazari bilan qarash ko‘plab turlarning o‘limiga olib keladi.