O‘zbekistonning JST bo‘yicha maxsus vakili Azizbek Urunov AQSh prezidenti e’lon qilgan qariyb 160 ta davlatga nisbatan import bojlari fonida Jahon savdo tashkilotining kelgusi taqdiri va O‘zbekiston iqtisodiyotidagi eksportning o‘rni xususida turli gaplar tarqalayotganiga o‘z munosabatini bildirdi.

Maxsus vakilning ta’kidlashicha, AQSh tomonidan JST doirasida yo‘l qo‘yilgan bojlardan balandroq bojlarni bir tomonlama kiritilishi ko‘p tomonlama savdo tizimi qoidalarini qo‘pol ravishda buzish hisoblanadi. Shu bilan birga, AQSh ushbu bojlarni JSTning ayrim a’zolari – yirik eksporter mamlakatlarga javob chorasi sifatida kiritganligini ta’kidlaydi (AQShning fikricha, ko‘pgina mamlakatlar JST qoidasiga zid ravishda turli hil notarif va subsidiya choralari orqali adolatli savdo tizimini inqirozga olib kelgan, JST doirasida islohotlar va oldinga ildamlash kun tartibida umuman kelishuv mavjud emas, – A.U.).

«Bugungi kunda, AQShga O‘zbekiston eksportining deyarli 1 foizi to‘g‘ri keladi. Mis eksporti misolida ko‘rsak ham, ushbu xomashyo asosan Yevroosiyo hududidagi mamlakatlarga (Turkiya, Xitoy va hakozo) yo‘naltiriladi. Agar misni qazib olish sezilarli oshgan taqdirda ham, bugungi kunda 1$ eksport mavjud bo‘lmagan BAAning ikkita yirik ishlab chiqaruvchisi ehtiyojining o‘zi 300 ming tonnadan oshadi. Bizning manfaatimiz misni xomashyo sifatida sotish emas, balki mamlakat ichkarisida qo‘shilgan qiymat yaratish (shu sababdan joriy yilning 14 mart kuni Davlat rahbari farmoni bilan mis eksportiga 10 foiz boj kiritildi, – A.U.).

Shuningdek, AQSh kiritgan bojlarda O‘zbekiston qiyosiy ustunlikka ega tarmoqlar, xususan to‘qimachilik va kiyim-kechak ishlab chiqarishni rivojlanishiga imkoniyat ko‘rish mumkin. Chunki, asosiy global ishlab chiqaruvchilarga O‘zbekistonga nisbatan sezilarli hisobda balandroq bojlar kiritilmoqda, jumladan Hitoyga – 34 foiz, Vetnam – 46 foiz, Tailand – 36 foiz, Hindiston – 26 foiz, Bangladesh – 37 foiz, Pokiston – 29 foiz. Bu o‘z navbatida, yangi investitsiya va eksport kengayishi uchun yaxshi imkoniyat.

Bundan tashqari, global savdo tizimida AQShning ulushi sezilarli (8,5 foiz) bo‘lsa ham qolgan 90 foizga ega mamlakatlar JSTga sodiq.

AQSh yondashuvi ham JSTni inqirozga olib kelish emas, balki o‘z ta’sir doirasi orqali isloh qilishga undash», – deydi Azizbek Urunov.

JST bo‘yicha O‘zbekistoning maxsus vakili yuqoridagilardan hulosa chiqarib, «har bir muammo yangi imkoniyat yaratishi, shundan oqilona foydalanish esa asosiy vazifa ekanligi»ni ta’kidlaydi.

Mavzuga doir: AQSh joriy qilgan import bojining O‘zbekistonga ta’siri tahlil qilindi

Eslatib o‘tamiz, joriy yil 2 aprel kuni AQSh hukumati «Amerika - birinchi navbatda» tamoyili asosida yangi tashqi savdo konsepsiyasi ijrosiga qaratilgan amaliy qadamlar sifatida deyarli 160 ta mamlakatlarga import bojlarini joriy etishini e’lon qilgan edi. 

Bunda import bojlari 3 ta toifaga ajratilgan:

1. AQSh savdo balansida profitsitga ega mamlakatlardan (100 dan ortiq, shu jumladan O‘zbekiston ham) importga qo‘shimcha 10 foiz import boji o‘rnatilgan.
2. AQSh tashqi savdo balansida yirik defitsit mavjud mamlakatlar (57 ta mamlakat) bilan turli oshirilgan stavkalarda (10 foizdan balandroq) bojlar o‘rnatilgan.
3. AQSh iqtisodiyotida muhim deb topilgan mahsulotlar (avtomobil, uning ehtiyot qismlari, po‘lat va alyumin) importi uchun alohida oshirilgan bojlar.