Save the Children jamg‘armasi ma’lumotlariga ko‘ra, Ukrainadagi bolalarning 40 foizdan ortig‘i 1 sentyabr kuni maktabga to‘liq bora olmadi. Sababi maktablarda havo hujumlaridan himoyalanish boshpanalari yo‘q va o‘quvchilar masofadan o‘qishga hamda gibrid ta’limga tayanishga majbur bo‘lmoqda.

Ukraina ta’lim vazirligi xabar berishicha, bu yil maktabga borishi kerak bo‘lgan bolalar soni o‘tgan o‘quv yildan ko‘ra(1,3 million) 2,3 millionga oshishi kutilmoqda. Taxminan 1,7 million bolaning, ya’ni 42 foizi o‘qish imkoniyati cheklangan. Ukrainada urush tufayli ikki yildan beri har besh boladan ikkitasi maktabga borolmaydi.  

Xarkovda birinchi qo‘ng‘iroq metroda chalingani haqidagi xabarlarda bu yil o‘quvchilar beshta metro bekatida o‘qishi ta’kidlandi.

12 yoshli Miroslav Donbassdagi  front chizig‘idan atigi 70 km (43 milya) uzoqlikda joylashgan sharqiy Xarkov viloyatidagi qishloqda yashaydi. Miroslav oltinchi sinfda o‘qiydi, lekin u avvaliga COVID pandemiyasi, hozir esa mojaro tufayli ta’limning yarmini uyda o‘rganishga sarflagan.

«Men darslarda juda ko‘p smartfondan foydalanganim uchun tez orada ko‘r bo‘lib qolishim mumkin. Uch yildan beri darslarni to‘g‘ri tushuna olmayapman. Ilgari baholarim hozirgidan yaxshiroq edi. Ba’zida internet o‘chib qoladi, sekin ishlaydi va o‘qituvchimizning gaplarini eshitolmaymiz. O‘tgan yili qishloqqa yaqin joyda raketa zarbalari bo‘lgan. Har besh daqiqada tepada nimadir uchib turardi, qanday qilib bu ahvolda diqqatni jamlash mumkin?», – deydi Miroslav o‘z intervyusida.

Maktablar qachon to‘liq ochiladi? Ukraina bosh vazirining so‘zlariga ko‘ra, havo hujumi haqida ogohlantirish paytida barcha o‘quvchilar va xodimlarni sig‘dira oladigan boshpanalar bilan jihozlangan maktablar to‘liq qayta ochilishiga ruxsat beriladi. Hozirda to‘rtta maktabdan faqat uchtasida bunday himoya boshpanalari mavjud. Mamlakat bo‘ylab, asosan, havo hujumlari xavfi eng yuqori bo‘lgan Xerson, Nikolayev, Odessa, Xarkov va Dnepr viloyatlarida maktablarda jami 4000 ta boshpana qurilishi yoki ta’mirlanishi kerak.

Dneprdagi 16 yoshli Yevgeniya tahsil olayotgan maktabda boshpana bor, lekin u faqat o‘quvchilar va o‘qituvchilarning bir qismini sig‘dira oladi, bu esa uni darslarni asosan uyda o‘rganishga majbur qiladi.

«Onlayn ta’lim sinfdoshlarim bilan munosabatlarimga ta’sir qildi. Muloqot kam, shuning uchun men o‘zimni jamiyatda yo‘qolgandek his qila boshladim. Hatto bu mening fikrimni ifodalashimga ta’sir qilayapti yoki muayyan mavzularda o‘z fikrimni bildira olmayapman», – deydi Yevgeniya.

2022-yil fevral oyida urush avj olganidan beri Ukrainada 360 dan ortiq ta’lim muassasasi vayron bo‘lgan, yana 3400 ga yaqin ta’lim muassasasi zarar ko‘rgan, ularning aksariyati frontga yaqin hududlarda joylashgan.

«Qishlog‘imizdagi maktab raketa bilan urilgani uchun vayron bo‘ldi. Maktab qulagandan keyin men onlayn o‘qishga majbur bo‘ldim. Internetimiz esa yomon», – deydi 12 yoshli Mariana.

U Nikolayev viloyatidagi Save the Children jamg‘armasi mobil o‘quv guruhlari tomonidan taqdim etilgan darslarda qatnashadi. Guruhlar bolalarga olis jamoalardagi o‘quv dasturlari materiallari, raqamli o‘quv qurilmalari va dasturlardan foydalanishda yordam beradi. Ukraina bo‘ylab 80 000 ga yaqin o‘qituvchilar va 200 000 ga yaqin nogiron bolalar onlayn darslarga barqaror kirishni ta’minlash uchun noutbuk yoki planshetlarga ega emaslar.

Hatto Ukrainaning faol janglardan uzoqroq bo‘lgan qismlarida ham bolalarning maktabga borishi xavfli, chunki mamlakat bo‘ylab raketa zarbalari xavfi yuqoriligicha qolmoqda. Havo hujumi haqida ogohlantirishlar har kuni bolalarni sinflardan yer osti boshpanalariga shoshilishga majbur qiladi.

«Maktabimizda o‘qish uchun hamma narsa tayyor. Boshpana masalasiga kelsak, bizda yerto‘la bor. O‘tgan o‘quv yili oxirida ish tashlashlar bo‘ldi va bu biroz qo‘rqinchli edi. Doimiy xavf, kuchli portlash tufayli biz o‘zimizni tashvishli va charchagan his qildik, – deydi Kiyev viloyatidan 8-sinf o‘quvchisi Nina. – Biz buni tovush bilan farqlay olamizmi, u raketami yoki uchuvchisiz samolyotmi? Lekin men raketalarsiz tinch osmonni xohlayman».

Save the Children tashkilotining Ukrainadagi direktori Sonia Kush shunday dedi:

–Ukrainadagi bolalar yana bir yil davomida ta’lim olishdan to‘xtab qolishmoqda. O‘tgan yilga nisbatan biroz yaxshilanishlar kuzatilgan bo‘lsa-da, millionlab bolalar hanuzgacha yetarli darajada maktabga borish imkoniyatiga ega emaslar.

Ikki yillik urush davomida minglab bolalar sinfga qadam qo‘ymagan yoki o‘qituvchilari, sinfdoshlari bilan shaxsan uchrashmagan. Maktabga borish nafaqat bolalarning ta’lim olishi, balki ularning ijtimoiy ko‘nikmalari uchun ham juda muhim. Bu ularning hayotidagi eng muhim yillardir va ta’limdagi har qanday uzilishlar voyaga yetgunga qadar uzoq muddatli oqibatlarga olib kelishi mumkin.

Ma’lumot o‘rnida: Ukrainada Save the Children tashkiloti shikastlangan maktablar, bolalar bog‘chalari va boshpanalarni qayta tiklashga hamda bolalarga onlayn ta’lim olishda yordam berish uchun Raqamli o‘quv markazlari tarmog‘ini yaratdi. Yordam tashkiloti, shuningdek, o‘qituvchilarni o‘qitadi, bolalar istalgan vaqtda o‘qishdan zavq olishlari uchun oflayn ilovalarni ishlab chiqadi va qalamlar, rangli qalamlar, bloknotlar va o‘quv materiallarini o‘z ichiga olgan ta’lim to‘plamlarini tarqatadi.

2023-yil sentyabr oyida qo‘shimcha bir million o‘quvchi shaxsan ta’lim olish imkoniyatiga ega bo‘lishi kerak. Bu o‘quv yilida jami 2,321 million bola (4,001 million o‘quvchining 58 foizi) maktablarga qaytishi kutilmoqda, qolgan 1,68 million o‘quvchi (42 foiz) esa onlayn yoki aralash tartibda darslarga qatnashadi.

                                                                        Internet xabarlari asosida tayyorlandi