«Rossiyaga ketyapman..!» Kunlar ilib ulgurmay, quloqqa bot-bot chalinmoqda ushbu so‘z. Yurtimizda onda-sonda qish izg‘irinlari bo‘lib turgan vaqtda, shimoliy o‘lkalarda qanday harorat ekanini o‘ylashga ham qo‘rqasan kishi.

Avvallari, o‘n-o‘n besh yillar nari-berisida vaziyat o‘zgacharoq edi. Navro‘z o‘tib, borliq ko‘kka burkangach, dala ishlari tugagach, odamlar safarxaltani yelkaga ilib, Rossiya tomon yo‘lga tushishardi.

Bugun zamon tezlashdi.

Qishloq ko‘chalari kezsangiz devorlar orasidan ushbu mazmundagi saslar yorib chiqadi:

«Falonchi chet elga ketyapti ekan. G‘unajinini pullabdi. Uyida turolmasmish... »

«Qo‘shnim qarz so‘rab chiqdi. Rossiyaga borib, birinchi maoshimdan uzaman deydi. Topishi yaxshi edi avval, hozir oylab topganini darrov yeb qo‘yyapti emish... »

«O‘g‘lim vokzaldan telefon qildi. Aytishicha, bilet kam, odam gavjum. Yo‘l haqining qimmatlashganini ko‘rib, ota, endi qishloqqa kelishim ham kamayadi, chog‘i deydi qurmag‘ur... »

Qishloqdan sal markazroqqa chiqsangiz yanada sovuqroq gaplar quloqqa chalinadi:

«To‘rt yil universitet tuprog‘ini yaladim. Rasmiy idoraga ishga kirib ham ro‘shnolik ko‘rmadim, yarim kechagacha ish, majlis. Xorijga ketsam, menam uy qurardim, mashina olardim, balki».

Bir do‘stning hikoyasi: «Janubiy Koreyadan ta’tildan qaytib, bir ta’lim dargohiga uchrashuvga bordim. Yoshlar chet elda o‘qishimni bilib, qiziqib kirishdi majlisga. Ilm haqida yangrashi kerak bo‘lgan ma’ruza, xorijga qanday ketish, til o‘rganish, pul topishga evrilib ketdi. Ayrimlar yagona maqsadi shu ekanini yashirib ham o‘tirmayapti. Vaholanki, ular o‘qiydigan kitoblarda yurtimizda yoshlarga keng imkoniyatlar berilayotgani, yangilanishlar davrida hammasi o‘zgargani bot-bot takrorlanadi. Televizorni yoqsang ham shu. So‘z bilan amalning to‘g‘ri kelmasligi katta muammo».

Qarindoshimning hikoyasi: «Umrimning oxirgi o‘n yili egizaklarga o‘xshaydi — bir-biriga o‘xshash. Uy, chamadon, vokzal, Rossiya, yana vokzal, uy... Katta bolamning qanday maktabga chiqqani, uyda dars qilayotganini ilk bor internet orqali ko‘rganman. Meni bolaligim boshqacharoq edi: dadam ishdan kelib, bizga uy vazifalarida yordam berardi. Demak, mening bolamning bolaligi... O‘ylamaslikka harakat qilsamda, oddiy narsalar ham buni yodimga soladi. Qishloqdoshlarni bu yerda ko‘rsam, iloji boricha yurt haqida gapirishga harakat qilaman. Qishloqqa qaytgandek bo‘laman, ichimga issiqlik kiradi... »

Muallimning hikoyasi: «O‘zlashtirishi yaxshi bo‘lgan o‘quvchilarimdan biri to‘satdan aynidi. Tabiiyki, bundan tashvishga tushdim. Tergashlarni ham pisand qilmadi. Oddiyroq uslubni ishga soldim: xo‘sh, bitirib nima qilasan, bu o‘qish bilan? O‘quvchi kiprik qoqmay javob qaytardi: «otam va ikki akam xorijda ishlab yomon topmayapti. Menam ularga qo‘shilaman».

Bildim: maqsadlar, dunyoqarash o‘zgargan. Muhit va gap-so‘zlar bola ruhiyatiga qattiq ta’sir qilgan. Otasining xorijdagi muvaffaqiyati va atrofidagi reallik uning qarorini qat’iylashtirgan. Vaholanki, dunyo va davr o‘zgaruvchanligini u hisobga olmayapti... »

Migrantlar haqida bot-bot yozildi, yozilmoqda, yana yoziladi. Bir vaqtlar bizga «o‘gay» bo‘lgan bu masala keyingi paytlarda ochiqlikka yuz tutdi. Bu haqda ko‘proq bong urishimiz, gapirishimiz kerak.

«Rossiyaga ketyapman..!».

Ushbu so‘z biz uchun har doim ogohlik qo‘ng‘irog‘i bo‘lib qoladi. Bu ilojsizlik, qashshoqlik va boshqa muammolar ortidan tug‘ilayotgan so‘zdir.

To‘g‘ri muammoni aytib, birdan hal etib bo‘lmaydi. Hamkasblardan biri «Nega tanqid qilasan faqat, taklif ham bersangchi?!» iddaoga mazmunli javob qaytaribdi: «Biron narsani tanqid qilishning o‘ziyoq, unga yechim izlashga urinishdir».